2Sm 6 - Dawid tańczący przed Arką

Dzisiejszy rozdział opowiada nam, jak to Arka Przymierza zawędrowała do pałacu Dawida. Proste to nie było, gdyż wszystko wskazuje na to, że w czasach owych nie było już żadnych kapłanów, którzy mogliby się zbliżyć do Przybytku. Oprócz tego mamy tu ciekawy przykład tego, jak niektórzy ludzie strzegą zasad przyzwoitości bardziej niż sam Bóg.

1 Znów Dawid zgromadził wszystkich doborowych wojowników Izraela w liczbie trzydziestu tysięcy. 2 Dawid i wszyscy ludzie towarzyszący mu, powstawszy, udali się w kierunku judzkiej Baali, aby sprowadzić stamtąd Arkę Boga, który nosi imię: Pan Zastępów spoczywający na cherubach.

Dość specyficzne jest to ostatnie określenie Boga. Pojawiło się ono już raz wcześniej, w wersecie 1Sm 4,4, również w kontekście Arki Przymierza. No i cóż - po raz kolejny możemy zwrócić uwagę na to, jak w kulturze hebrajskiej rozumiane były imiona. Jak widać, imię nie musiało być jakimś pojedynczym słowem, chodziło raczej o zawarcie pewnego znaczenia. Swoją drogą, tak ujęte imię Boga kojarzy się ze współczesnymi tytułami przyznawanymi świętym w Kościele Katolickim, jak np. Matka Boska Nieustającej Pomocy.

3 Umieszczono Arkę Bożą na nowym wozie i wywieziono ją z domu Abinadaba, położonego na wzgórzu. Uzza i Achio, synowie Abinadaba, prowadzili wóz, 4 z Arką Bożą. Achio wyprzedzał Arkę.

Cofnijmy się na chwilę do poprzedniej księgi, by przypomnieć sobie ostatnie wzmianki o Arce. Otóż wszystko jest spójne: Arka, jak opisano w 1Sm 7,1-2, po wielu perypetiach trafiła do domu rzeczonego Abinadaba, gdzie wyświęcony został dla niej kapłan, Elezar. Jak widzimy, teraz o Elezarze nie ma nigdzie mowy, więc możemy mniemać, że już umarł. A skoro tak, to wychodziłoby na to, że w całym kraju nie ma ani jednego kapłana - i to spostrzeżenie dużo nam wyjaśni jeśli chodzi o ciąg dalszy historii.

5 Tak Dawid, jak i cały dom Izraela tańczyli przed Panem z całej siły przy dźwiękach pieśni i gry na cytrach, harfach, bębnach, grzechotkach i cymbałach.

Trzeba przyznać, że jest to sytuacja bez porównania do żadnej innej. Przecież Dawid był królem Izraela! Czy jesteśmy sobie w stanie wyobrazić, by w dzisiejszych czasach, albo w ogóle w jakichkolwiek innych czasach, jakakolwiek głowa państwa publicznie tańczyła, w dodatku "z całej siły"? Wyobraźmy sobie papieża tańczącego w procesji na Boże Ciało, albo harlem shake'a w wykonaniu królowej angielskiej. Tymczasem Dawid tańczył ze wszystkimi i na oczach wszystkich, pocąc się przy tym zapewne i brudząc - i wcale nie było mu głupio.

6 Gdy przybyli na klepisko Nakona, Uzza wyciągnął rękę w stronę Arki Bożej i podtrzymał ją, gdyż woły szarpnęły. 7 I zapłonął gniew Pana przeciwko Uzzie i poraził go tam Bóg za ten postępek, tak że umarł przy Arce Bożej. 8 A Dawid strapił się, dlatego że Pan dotknął takim ciosem Uzzę, i nazwał to miejsce Peres-Uzza. [Tak jest] po dzień dzisiejszy.

"Peres-Uzza" czyli "klęska Uzzy". No, ja bym to bardziej nazwał nieszczęśliwym wypadkiem, ale może hebrajski był mniej elastycznym językiem. Tak czy inaczej, widzimy, że Bóg nawet w tak pełnej tańców i radości chwili nie zamierzał odstąpić od swojej bezwzględnej zasady karania śmiercią każdego, kto będąc nieczystym zbliżył się za bardzo do Arki. Hm, no cóż... niewątpliwie jest to smutne i trudne do zaakceptowania.

Być może będzie nam jednak łatwiej fakt ten zaakceptować, jeśli popatrzymy na to z nieco innej perspektywy. Dotknięcie się Arki skutkuje śmiercią, bo Bóg tak postanowił - i to jawi nam się jako coś okrutnego. Zauważmy jednak, że skok ze skraju przepaści albo przebicie się mieczem również skutkuje śmiercią - i uwaga - również dlatego, że Bóg tak postanowił - tak ustalił prawa fizyki rządzące naszym światem.

A tak właściwie to nie ustalił ich tak specjalnie, lecz ludzka doczesna śmiertelność jest konsekwencją grzechu, o czym już z resztą była nie raz wcześniej mowa.

9 I Dawid uląkł się Pana w owym dniu, mówiąc: «Jakże przyjdzie do mnie Arka Pańska?» 10 Nie chciał więc Dawid kierować Arki Pańskiej do siebie, do Miasta Dawidowego. Sprowadził więc ją do domu Obed-Edoma z Gat. 11 I Arka Pańska pozostawała w domu Obed-Edoma z Gat przez trzy miesiące. A Pan pobłogosławił Obed-Edomowi i całej jego rodzinie.

12 Doniesiono królowi Dawidowi: «Pan obdarzył błogosławieństwem rodzinę Obed-Edoma i całe jego mienie z powodu Arki Bożej». Poszedł więc Dawid i sprowadził z wielką radością Arkę Bożą z domu Obed-Edoma do Miasta Dawidowego.

Dość dziwna sytuacja. Wygląda to tak, jakby Obed-Edom z jego domem robił za króliczka doświadczalnego: czy da się mieć u siebie Arkę i przeżyć. Co prawda nie wiemy, czy został on przez Dawida do goszczenia Arki zmuszony, może z jakiegoś powodu bał się mniej i sam chciał ją przyjąć, no ale z całości historii wysuwa nam się wniosek, że Dawid do końca nie wiedział, jak się z tą Arką obchodzić i czego można się po niej spodziewać.

No i swoją drogą wydaje się to dość dziwne, bo przecież niejednokrotnie widzieliśmy wcześniej, że Dawid kontaktował się z Bogiem w sposób bardzo bezpośredni, pytając się, co ma zrobić w danej sytuacji. Tymczasem przy tak bezpośrednio dotyczącej Boga rzeczy jakby nie do końca to porozumienie między nim a Bogiem widać. No nie było kapłanów, fakt, ale czy Dawidowi nie przyszło do głowy, aby się Boga po prostu spytać, czy zechce u niego mieszkać?

Nie rozumiem też do końca, dlaczego błogosławieństwo, jakiego doświadczył dom Obed-Edoma, tak bardzo ośmieliło Dawida. Teoretycznie w końcu Bóg mógł błogosławić Obedowi, ale Dawidowi już nie, i co wtedy?

13 Ilekroć niosący Arkę Pańską postąpili sześć kroków, składał w ofierze wołu i tuczne cielę.

No to trochę tych zwierząt musiało tam po drodze paść...

14 Dawid wtedy tańczył z całym zapałem w obecności Pana, a ubrany był w lniany efod. 15 Dawid wraz z całym domem izraelskim prowadził Arkę Pańską, wśród radosnych okrzyków i grania na rogach. 

16 Kiedy Arka Pańska przybyła do Miasta Dawidowego, Mikal, córka Saula, wyglądała przez okno i ujrzała króla Dawida, jak podskakiwał i tańczył przed Panem: wtedy wzgardziła nim w sercu.

No najwidoczniej jej tatuś Saul takich rzeczy nie czynił...

17 Przyniesioną więc Arkę Pańską ustawiono na przeznaczonym na to miejscu w środku Namiotu, który rozpiął dla niej Dawid, po czym Dawid złożył przed Panem całopalenia i ofiary biesiadne. 18 Kiedy Dawid skończył składanie całopaleń i ofiar biesiadnych, pobłogosławił lud w imieniu Pana Zastępów. 19 Dokonał potem podziału między cały naród, między cały tłum Izraela, między mężczyzn i kobiety: dla każdego po jednym bochenku chleba, po kawałku mięsa i placku z rodzynkami. Potem wszyscy ludzie udali się do swych domów.

20 Wrócił Dawid, aby wnieść błogosławieństwo do swego domu. Wyszła ku niemu Mikal, córka Saula, i powiedziała: «O, jak to wsławił się dzisiaj król izraelski, który się obnażył na oczach niewolnic sług swoich, tak jak się pokazać może ktoś niepoważny».

Napisane było wcześniej, że był ubrany w lniany efod. No i cały problem w tym, że nie wiemy tak do końca, jak dużą część ciała ów efod zasłaniał. Czy był to w ogóle ten sam efod, który mieli według prawa nosić arcykapłani? Z kontekstu wynikałoby bardziej, że był to jakiś codzienny łachman, no bo chyba za liturgiczny efod Mikal by się tak nie oburzała.

Sprawa jednak czyni się bardziej zagmatwana, jeżeli przypomnimy sobie, że o zakrywaniu ciała w obliczu Boga była już wcześniej parę razy mowa. Konkretnie chodzi o Wj 20,26, gdzie Bóg zakazywał wchodzenia po schodach tylko po to, by nie odsłoniła się nagość, a także o Wj 28,42, gdzie Bóg wprost nakazuje uczynić dla kapłanów spodnie. Tymczasem Dawid raczej tu spodni na sobie nie miał. Dlaczego więc uznał to za rzecz słuszną, tak bez spodni paradować przed Bogiem? I dlaczego Bóg się na niego za to nie obraził?

Cóż, pierwsze wytłumaczenie może być takie, że może akurat te przepisy nie były aż tak istotne jak inne i nie groziły śmiercią. No bo raczej nie było do tej pory żadnego przypadku w Biblii, aby ktoś został zabity za odsłonięcie swojego kolana. Wydaje się to jednak słabym uzasadnieniem, bo mimo wszystko Bóg karał ludzi za naprawdę małe rzeczy - jak choćby w Kpł 10,1, gdzie jacyś kapłani ofiarowali niewłaściwe kadzidło i zostali pochłonięci przez ogień.

Pomyślmy więc dalej... inna opcja jest taka, że Dawid mógł po prostu nie znać tych wszystkich przepisów i działało to jakoś na jego korzyść. Tak naprawdę nie wiemy nawet, czy w ogóle umiał czytać, ani czy teksty Pięcioksięgu były w owym czasie dla Dawida dostępne. Mogło być więc tak, że Dawid chciał te wszystkie przepisy wypełniać, łącznie ze spodniami, ale nie był w stanie - i dlatego też składał tyle ofiar, aby za tą niedoskonałość swoją Bogu wynagrodzić.

No i opcja trzecia, w sumie może najprostsza - może Dawid znajdował się wówczas w na tyle dużej odległości od Arki, że ten rygor już go nie obowiązywał. W końcu te wszystkie przepisy obowiązywały kapłanów, a nie lud gromadzący się dokoła. Swoją drogą, nie wiemy tutaj nawet, czy Arka podczas transportu była odkryta - całkiem możliwe, że nie. To by więc była najrozsądniejsza odpowiedź: przepisy o ubiorze po prostu Dawida nie obowiązywały, zaś Mikal w jej zarzutach nie chodziło o przepisy, a o zachowanie "niegodne króla".

21 Dawid odpowiedział Mikal: «Przed Panem, który wybrał mnie zamiast ojca twego i całej twej rodziny i ustanowił mnie wodzem ludu Pańskiego, Izraela, przed Panem będę tańczył. 22 I upokorzyłbym się jeszcze bardziej. Choćbym miał się poniżyć w twoich oczach, to u niewolnic, o których mówisz, sławę bym jeszcze zyskał».

No to dość mocno jej odpowiedział - "zamiast ojca twego". Przypomnijmy w tym miejscu, że Dawid najprawdopodobniej nie kochał Mikal zbyt mocno. To ona za nim szalała, a Dawidowi w sumie tylko spodobało się bycie zięciem króla (1Sm 18,26). Co prawda upomniał się o nią potem (2Sm 3,14), ale czy kierował się on płomienną miłością ku niej, to raczej można wątpić.

23 Mikal, córka Saula, była bezdzietna aż do czasu swej śmierci.

Nom, dobra puenta dla całego incydentu. Brzmi to tak, jakby Bóg pokarał Mikal bezpłodnością, ale zauważmy, że nie musiało wcale tak być - wystarczyłoby przecież, że Dawid nie chciał z nią spać. A gdy patrzymy na kontekst ich całego związku, wydaje się to całkiem możliwe.