Kpł 26 - czy Bóg wciąż pamięta o Żydach?

Dziś mowa jest o karach i nagrodach, jakie Bóg ustanawia dla Żydów w zamian za przestrzeganie przykazań lub ich olewanie. Dużo jest tutaj fragmentów zastanawiających lub robiących wrażenie. Co ciekawe, można też odnieść owe zapowiedzi ze strony Boga do historii Żydów po Chrystusie, a być może nawet do holokaustu?

1 Nie będziecie sobie czynili bożków, nie będziecie sobie stawiali posągów ani stel.

O, i to jest rzecz ciekawa, gdy się przypomni historię Jakuba z Księgi Rodzaju. Konkretnie fragmenty 28,18-22 oraz 31,13. Jakub postawił wówczas stelę Bogu Jahwe. Najwyraźniej była to rzecz zaczerpnięta z obyczajów pogańskich, której Bóg teraz Mojżeszowi zakazuje - ale gdy zrobił to Jakub, widocznie nie miał nic przeciwko.

Nie będziecie umieszczać w waszym kraju kamieni rzeźbionych, aby im oddawać pokłon, bo Ja jestem Pan, Bóg wasz.

No i znowu mamy wyraźny zakaz oddawania czci posągom.

2 Strzec będziecie moich szabatów, czcić będziecie mój święty przybytek. Ja jestem Pan! 3 Jeżeli będziecie postępować według moich ustaw i będziecie strzec przykazań moich i wprowadzać je w życie, 4 dam wam deszcz w swoim czasie, ziemia będzie przynosić plony, drzewo polne wyda owoc, 5 młocka przeciągnie się u was aż do winobrania, winobranie aż do siewu, będziecie jedli chleb do sytości, będziecie mieszkać bezpiecznie w swoim kraju.

Ta obietnica brzmi całkiem ładnie. Zarówno w sensie stylistycznym, jak i merytorycznym. I tak sobie właśnie pomyślałem o pewnej zasadniczej różnicy, jaka występuje między Biblią a Kościołem Katolickim. Kościołowi zarzuca się często, nie bez podstaw z resztą, że nagroda za przestrzeganie przykazań jest nieweryfikowalna, wobec czego jest to taki biznes idealny - każe się ludziom coś robić kusząc nagrodą, której nikt nigdy nie widział. Tymczasem obietnice Boga z Biblii są całkiem konkretne - polegają one na ogólnym dobrobycie, który w ówczesnych czasach opierał się na bogatych plonach. Nie jest to jakieś mityczne niebo, ale całkiem konkretny i obiektywny dobrobyt - dobrobyt jeszcze w życiu doczesnym.

No i druga myśl to ta, że dobrobyt nie jest niczym złym, ale uczciwie zdobyty może być nagrodą od Boga.

6 Krajowi udzielę pokoju, tak że będziecie się udawali na spoczynek bez obawy. Dzikie zwierzęta znikną z kraju.

Hm, tylko czy zniknięcie owych zwierząt nie zaburzyłoby jakoś ekosystemu?

Miecz nie będzie przechodził przez wasz kraj. 7 Będziecie ścigać nieprzyjaciół, a oni upadną od miecza przed wami, 8 tak że pięciu waszych będzie ścigać całą setkę, a setka waszych - dziesięć tysięcy [nieprzyjaciół].

Hm, no brzmi dość niewiarygodnie. Ciekaw jestem, czy gdzieś w Biblii była mowa o takim właśnie wydarzeniu, że setka Żydów goniła 10 000 barbarzyńców...

Wasi wrogowie upadną od miecza przed wami. 9 Zwrócę się ku wam, dam wam płodność, rozmnożę was, umocnię moje przymierze z wami. 10 Będziecie jedli [zboże] z dawnych zapasów, a kiedy przyjdą nowe zbiory, usuniecie dawne [zapasy].

To wyrażenie ma chyba odzwierciedlać ów dobrobyt - jedzenia będzie tak dużo, że nikt nie będzie chciał przetrzymywać zbiorów sprzed lat i będzie się marnować.

11 Umieszczę wśród was mój przybytek i nie będę się wami brzydził. 12 Będę chodził wśród was, będę waszym Bogiem, a wy będziecie moim ludem. 13 Ja jestem Pan, Bóg wasz, który wyprowadził was z ziemi egipskiej, abyście przestali być ich niewolnikami. Ja rozbiłem drągi waszego jarzma i dałem wam możność chodzenia z podniesioną głową.

Podobają mi się te słowa. Mocne są.

14 Jeżeli zaś nie będziecie Mnie słuchać i nie będziecie wykonywać tych wszystkich nakazów, 15 jeżeli będziecie gardzić moim ustawami, jeżeli będziecie się brzydzić moimi wyrokami, tak że nie będziecie wykonywać moich nakazów i złamiecie moje przymierze, 16 to i Ja obejdę się z wami odpowiednio: ześlę na was przerażenie, wycieńczenie i gorączkę, które prowadzą do ślepoty i rujnują zdrowie. Wtedy na próżno będziecie siali wasze ziarno. Zjedzą je wasi nieprzyjaciele. 17 Zwrócę oblicze przeciwko wam, będziecie pobici przez nieprzyjaciół. Ci, którzy was nienawidzą, będą rządzili wami, a wy będziecie uciekać nawet wtedy, kiedy was nikt nie będzie ścigał.

No tak, zawsze jest jakaś druga strona medalu. A przynajmniej w tym wypadku. Spełnienie tej groźby opisywane będzie chyba w kolejnych księgach, bo Żydzi w końcu od Boga się odwrócą.

18 Jeżeli i wtedy nie będziecie Mnie słuchać, będę w dalszym ciągu karał was siedem razy więcej za wasze grzechy. 19 Rozbiję waszą dumną potęgę, sprawię, że niebo będzie dla was jak z żelaza, a ziemia jak z brązu. 20 Na próżno będziecie się wysilać - wasza ziemia nie wyda żadnego plonu, a drzewo na ziemi nie da owoców.

21 Jeżeli [nadal] będziecie postępować Mnie na przekór i nie zechcecie Mnie słuchać, ześlę na was siedmiokrotne kary za wasze grzechy: 22 ześlę na was dzikie zwierzęta, które pożrą wasze dzieci, zniszczą bydło, zmniejszą zaludnienie, tak że wasze drogi opustoszeją.
23 Jeżeli i wtedy nie poprawicie się i będziecie postępować Mnie na przekór, 24 to i Ja postąpię wam na przekór i będę was karał siedmiokrotnie za wasze grzechy. 25 Ześlę na was miecz, który się pomści za złamanie przymierza. Jeżeli wtedy schronicie się do miast, ześlę zarazę pomiędzy was, tak że wpadniecie w ręce nieprzyjaciół. 26 Rozbiję wam podporę chleba, tak że dziesięć kobiet będzie piec chleb w jednym piecu. Będą wam wydzielać chleb na wagę, tak że jedząc nie będziecie syci.

"Wydzielać chleb na wagę" skojarzyło mi się z kartkami w PRL-u.

27 Jeżeli i wtedy nie będziecie Mi posłuszni i będziecie Mi postępować na przekór, 28 to i Ja z gniewem wystąpię przeciwko wam i ześlę na was siedmiokrotne kary za wasze grzechy. 29 Będziecie jedli ciało synów i córek waszych.

No no... nieprzyjemna perspektywa. W ogóle to chyba jedna z pierwszych wzmianek o kanibalizmie w Biblii.

30 Zniszczę wasze wyżyny słoneczne, rozbiję wasze stele, rzucę wasze trupy na trupy waszych bożków, będę się brzydzić wami. 31 Zamienię w ruiny wasze miasta, spustoszę wasze miejsca święte, nie będę wchłaniał przyjemnej woni waszych ofiar. 32 Ja sam spustoszę ziemię, tak że będą się zdumiewać wasi wrogowie, którzy ją wezmą w posiadanie. 33 Was samych rozproszę między narodami, dobędę za wami miecza, ziemia wasza będzie spustoszona, miasta wasze zburzone.

Rozproszenie między narodami... od razu mi się skojarzyło z losami Żydów po zburzeniu świątyni w Jerozolimie. Najwyraźniej wygląda na to, że Boża groźba spełniła się przynajmniej w pewnym stopniu.

34 Wtedy ziemia będzie obchodzić swoje szabaty przez wszystkie dni swego spustoszenia, a wy będziecie w kraju nieprzyjaciół. Wtedy ziemia będzie odpoczywać i obchodzić swoje szabaty. 35 Przez wszystkie dni swego spustoszenia będzie obchodzić szabat, którego nie obchodziła w latach szabatowych, kiedy w niej mieszkaliście.

A więc mamy tutaj karę adekwatną do winy - to chyba dość znamienne dla Boga, że często karze właśnie w taki sposób.

36 Co się zaś tyczy tych, co pozostaną, ześlę do ich serc lękliwość w ziemi nieprzyjaciół, będzie ich ścigać szmer unoszonego wiatrem liścia, będą uciekać jak od miecza, będą padać nawet wtedy, kiedy nikt nie będzie ich ścigał. 37 Będą się przewracać jeden na drugiego, jak gdyby przed mieczem, chociaż nikt nie będzie ich ścigał. Nie będziecie mogli ostać się przed nieprzyjaciółmi. 38 Zginiecie między narodami, pochłonie was ziemia nieprzyjacielska.

Czyżby zapowiedź holokaustu? Hmm...

39 A ci, którzy pozostaną z was, zgniją z powodu swego przestępstwa w ziemiach nieprzyjacielskich, z powodu przestępstw swoich przodków zgniją, tak jak i oni.

40 Wtedy uznają przestępstwo swoje i przestępstwo swoich przodków, to jest zdradę, którą popełnili względem Mnie, i to, że Mnie postępowali na przekór, 41 wskutek czego Ja postępowałem na przekór im i zaprowadziłem ich do kraju nieprzyjacielskiego, ażeby upokorzyło się ich nieobrzezane serce i ażeby zapłacili za swoje przestępstwo.

"Nieobrzezane serce" - ciekawe sformułowanie. No i mamy tutaj pewien ważny motyw: mimo owych wszystkich kar zesłanych na naród, Bóg wciąż chce mu dać szansę nawrócenia.

42 Wtedy przypomnę sobie moje przymierze z Jakubem, przymierze z Izaakiem i przymierze z Abrahamem. Przypomnę sobie o tym i przypomnę o kraju. 43 Ale przedtem ziemia będzie opuszczona przez nich i będzie spłacać swoje szabaty przez to, że będzie spustoszona z ich winy, a oni będą spłacać swoje przestępstwo, ponieważ odrzucili moje wyroki i brzydzili się moimi ustawami. 44 Jednakże nawet wtedy, kiedy będę w kraju nieprzyjacielskim, nie odrzucę ich i nie będę się brzydził nimi do tego stopnia, żeby ich całkowicie zniszczyć i zerwać moje przymierze z nimi, bo Ja jestem Pan, ich Bóg.

Kolejne bardzo istotne słowa - Bóg karze, ale nie brzydzi się. No i mały szczegół: ostatnie słowa brzmią dosłownie: "jestem Jahwe, ich Bóg".

45 Przypomnę sobie na ich korzyść o przymierzu z ich przodkami, kiedy wyprowadziłem ich z ziemi egipskiej na oczach narodów, abym był ich Bogiem. Ja jestem Pan!» 46 To są ustawy, wyroki i prawa, które Pan ustanowił między sobą a Izraelitami na górze Synaj za pośrednictwem Mojżesza.

 I to tyle na dziś.