2Sm 3 - jak Abner pomagał Dawidowi i co go spotkało

Dzisiejszy rozdział skupia się na postaci Abnera, który postanowił z pewnego powodu przejść na stronę Dawida. Bardzo mu zależało na wkupieniu się w jego łaski, jednak zapomniał o pewnym drobnym szczególe ze swojego życiorysu, który zaważył na jego losie.

1 Wojna między domem Saula a domem Dawida przedłużała się. Dawid jednak stawał się mocniejszy, natomiast dom Saula był coraz słabszy.

No proszę, a więc owa bitwa z poprzedniego rozdziału przerodziła się w wojnę. No cóż, można się było tego spodziewać, skoro tylu ludzi poginęło...

2 Synowie, którzy urodzili się Dawidowi w Hebronie: pierworodnym był Amnon z Achinoam pochodzącej z Jizreel, 3 drugim był Kileab z Abigail, [dawnej] żony Nabala z Karmelu, a trzecim Absalom z Maaki, córki Talmaja, króla Geszur, 4 czwartym był Adoniasz, syn Chaggity, piątym zaś Szefatiasz, syn Abitali, 5 szóstym był Jitream z Egli, żony Dawida. Ci urodzili się Dawidowi w Hebronie.

Achinoam, Abigail, Maaka, Chaggita, Abitala, Egla - łącznie sześć żon. Plus nie zapominajmy o siódmej, Mikal, którą Saul odłączył od Dawida i dał innemu.

6 W czasie trwania wojny między domem Saula a domem Dawida Abner zyskiwał na znaczeniu w domu Saula.

W sumie to już wcześniej musiał mieć on sporo znaczenia, skoro to on sam w poprzednim rozdziale obwołał Iszbaala królem.

7 Otóż Saul miał nałożnicę, której na imię było Rispa, córkę Ajji. Rzekł <Iszbaal> do Abnera: «Czemu to zbliżyłeś się do nałożnicy mego ojca?» 8 Te słowa Iszbaala wywołały wielki gniew Abnera. Zawołał: «Czyż to ja jestem przywódcą judzkich psów? Właśnie teraz, gdy okazuję przywiązanie domowi Saula, twego ojca, jego krewnym i przyjaciołom, i nie dopuszczam, byś wpadł w ręce Dawida, ty doszukujesz się przestępstwa w sprawie tej kobiety.

Według przypisu dosłownie jest tam "psia głowa z Judy", tak też tłumaczy to BW oraz PNŚ. Tak czy inaczej, słowa Abnera wskazują na to, że zbytnim szacunkiem plemienia Judy nie darzy.

9 Niechaj to Bóg uczyni z Abnerem i tamto mu dorzuci, jeżeli nie dokonam tego, co Pan przyrzekł Dawidowi: 10 Odbiorę królestwo domowi Saula, umocnię natomiast władzę Dawida nad Izraelem i Judą od Dan do Beer-Szeby».

No i właśnie, i tutaj mamy rzecz zastanawiającą: bo jeszcze przed chwilą wspominał coś o psiej głowie z Judy, a teraz, dosłownie kilka sekund później, deklaruje chęć pomocy Dawidowi, Judejczykowi z krwi i kości. Widzimy więc, że ten zamiar (całkiem na serio zamiar, jak się zaraz okaże) był głównie motywowany niechęcią do Iszbaala, a nie miłością do Dawida i pokolenia Judy. No, oprócz tego mogło być to też czyste wyrachowanie, być może widział, że Dawid zwyczajnie jest od Iszbaala lepszy (a do tego wybrany przez Boga).

W każdym razie możemy się domyślać, że skoro Abner zareagował tak gwałtownie i tak mocno się tłumaczył, to zapewne coś między nim a tą Rispą rzeczywiście zaszło. No i w sumie pewność w słowach Iszbaala też o tym świadczy.

11 [Iszbaal] nie mógł na to odpowiedzieć Abnerowi ani słowa, gdyż się go obawiał. 

12 Abner wysłał posłów do Dawida, <do Hebronu>, aby mu oświadczyli: «Czyj to kraj?», chcąc powiedzieć: Zechciej zawrzeć ze mną przymierze, a wtedy pomogę ci w tym, by cały Izrael ku tobie się zwrócił. 13 Odpowiedział: «Dobrze. Zawrę z tobą przymierze, lecz stawiam ci jeden warunek, którego od ciebie żądam, mianowicie: Nie będziesz widział mojej twarzy, jeżeli nie sprowadzisz mi Mikal, córki Saula, gdy przyjdziesz mnie zobaczyć». 14 Dawid wysłał też posłów do Iszbaala, syna Saula, żądając: «Zwróć moją żonę, Mikal, którą nabyłem za sto napletków filistyńskich».

Epicki tekst. Oj, musiał być dumny ten Dawid z tych swoich napletków.

15 Iszbaal kazał ją więc zabrać od męża jej Paltiela, syna Lajisza. 16 Mąż szedł za nią, a towarzysząc jej płakał aż do Bachurim. Abner rzekł jednak do niego: «Wróć się!» I wrócił się.

Co ciekawe, jest mowa, że mąż płakał, ale nie napisano, że Mikal płakała. Co prawda nie było obowiązku, by o tym wspominać (zwłaszcza że płacz u kobiety jest raczej czymś częstszym), jednak jest taka opcja, że Mikal wolała być przy Dawidzie. I w sumie to nie dziwiłbym się jej - Dawid dla niej przecież sto napletków poobcinał, a ten drugi jeśli coś zrobił, to było to pewnie tylko podlizywanie się Saulowi. Nie mówiąc o tym, że to Dawid był jej prawowitym mężem. I królem też był, tak na marginesie.

No, w każdym razie, ilość żon w haremie Dawida zwiększyła się niniejszym do siedmiu.

17 Przeprowadził też Abner rozmowy ze starszyzną Izraela oznajmiając im: «Już dawno okazywaliście pragnienie, aby mieć nad sobą Dawida królem. 18 Dokonajcie tego teraz, gdyż Pan dał Dawidowi taką obietnicę: Oto za pośrednictwem mojego sługi Dawida uwolnię lud mój izraelski z rąk filistyńskich i z rąk wszystkich wrogów». 19 Podobnie też tłumaczył Abner Beniaminitom. Potem udał się Abner, by donieść Dawidowi w Hebronie o wszystkim tym, co wydało się słuszne Izraelitom i całemu domowi Beniamina.

Możemy się zastanawiać, skąd wynikało to zaangażowanie u Abnera. Można to tłumaczyć tym, że faktycznie uwierzył, że Dawid jest wybrany przez Boga i że jest sens go wspierać pro publico bono. Ale możliwe też, że w swojej sytuacji nie miał on zbyt dużego wyboru - jeśli chciał na nowym dworze być osobą równie wpływową, co na starym, musiał się jakoś w te łaski Dawida wkupić.

20 Abner w towarzystwie dwudziestu mężczyzn udał się do Dawida do Hebronu. A Dawid wyprawił ucztę Abnerowi i jego towarzyszom. 21 Wtedy Abner oświadczył Dawidowi: «Zobowiązuję się, że pójdę, zgromadzę wszystkich Izraelitów wokół pana mojego, króla. Oni zawrą z tobą przymierze i będziesz sprawował nad nimi rządy według swego upodobania». Potem Dawid odprawił Abnera, który poszedł w pokoju.
22 Tymczasem gdy słudzy Dawida wraz z Joabem wracali z wyprawy, przynosząc bogatą zdobycz, Abnera już nie było u Dawida w Hebronie, gdyż go odprawił, i tamten poszedł w pokoju. 23 Po powrocie Joaba i całego wojska, które mu towarzyszyło, doniesiono Joabowi, że Abner, syn Nera, przybył do króla, a ten go odprawił, tak że odszedł w pokoju. 24 Udał się więc Joab do króla i rzekł: «Coś ty uczynił? Przecież przyszedł do ciebie Abner. Dlaczego go odprawiłeś, że odszedł w pokoju? 25 Czyż nie znasz Abnera, syna Nera? Toż on przyszedł cię oszukać i wywiedzieć się o twych zamiarach i o twych wszystkich przedsięwzięciach». 

26 Skoro tylko Joab wyszedł od Dawida, wysłał za Abnerem gońców, którzy zawrócili go od cysterny Sira. A Dawid o tym nie wiedział. 27 Kiedy Abner wrócił do Hebronu, Joab odprowadził go do środka bramy pod pozorem, że chce z nim poufnie porozmawiać. Tam zadał mu śmiertelny cios w podbrzusze za krew swego brata Asahela.

W podbrzusze - a więc w to samo miejsce, gdzie ugodzony został wcześniej Asahel.

28 Gdy Dawid otrzymał o tym wiadomość, powiedział: «Ani ja, ani moje królestwo nie ma winy przed Panem za krew Abnera, syna Nera. 29 Niech [odpowiedzialność] za nią spadnie na głowę Joaba i na cały jego ród. Oby nigdy nie ustały w domu Joaba wycieki, trąd, podpieranie się laską, śmierć od miecza i głód chleba!» 30 A Joab i jego brat Abiszaj zamordowali Abnera, gdyż przez niego umarł ich brat Asahel w bitwie koło Gibeonu.

Zgodnie z Prawem Mojżeszowym Joab miał do tego prawo - był mścicielem. Gdyby Abner był rozsądny, wkrótce po śmierci Asahela poszedłby się ukryć do jakiegoś miasta azylu (chociaż trudno powiedzieć, czy w tamtych czasach miasta takie faktycznie istniały). Widzimy zatem, że Dawid nie wyciąga wobec Joaba żadnych bezpośrednich konsekwencji, jednak mimo to przeklina jego oraz jego dom. No i to jest dość zastanawiające, bo przekleństwo jest w końcu poważne, a przecież Joab jedynie wyegzekwował sprawiedliwość.

Proste wytłumaczenie tego faktu może być takie, że Dawid powiedział swoje przekleństwo jeszcze nie znając przyczyny tego zabójstwa, którą poznał dopiero potem.

Możemy się jednak zastanawiać, czy słowa Dawida nie mają jednak głębszego duchowego umocowania - że wprawdzie u Mojżesza było to dozwolone, ale tak naprawdę był to kompromis prawny (tak jak list rozwodowy), Bóg zaś wolałby, aby Joab Abnerowi wybaczył.

31 Rzekł więc Dawid do Joaba i do wszystkich towarzyszących mu ludzi: «Porozdzierajcie swe szaty, nałóżcie wory i podnieście lament wobec [zwłok] Abnera». Król Dawid postępował za marami. 32 Kiedy Abnera grzebano w Hebronie, król głośno płakał nad grobem Abnera, płakali też wszyscy ludzie. 33 Król ułożył pieśń żałobną i zaśpiewał ją: 

«Czemuż to umarł Abner, tak jak ginie nikczemnik?
34 Wszak ręce twoje nie były spętane
ani nogi twoje nie skute łańcuchem.
Jak napadnięty przez złoczyńców umarłeś».

Wygląda na to, że według Dawida godniejszą śmiercią dla Abnera byłaby śmierć ze skutymi nogami. Dlaczego? Zapewne chodzi tu o oficjalny proces sądowy - Abner zabity został bez procesu, w wyniku samosądu. I jak popatrzymy raz jeszcze do rozdziału Lb 35, sytuacja taka nie powinna się wydarzyć, mamy bowiem napisane tak:

(...) wtedy [przy nieumyślnym zabójstwie] według powyższych zasad społeczność rozstrzygnie pomiędzy zabójcą a mścicielem krwi. 25 Społeczność zabezpieczy go przed zemstą mściciela krwi i przyjmie go z powrotem do miasta ucieczki, gdzie się schronił, i będzie tam przebywał aż do śmierci arcykapłana, który jest namaszczony olejem świętym.

Widzimy więc, że ochrona Abnera przez Joabem była powinnością społeczności. To zaś oznacza, że wszyscy zawiedli, wszyscy łącznie z Dawidem. Rzecz jasna Abner też był nierozsądny, przecież mógł się domyślić, że ta sprawa będzie na nim ciążyć. Cóż, widać kariera była dla niego ważniejsza.

Znów wzmogło się zawodzenie ludu. 

35 Gdy zaś zebrał się lud, usiłował wymusić na Dawidzie, by jeszcze za dnia spożył posiłek, Dawid jednak postanowił: «Niech mi to Bóg uczyni i tamto dorzuci, jeślibym przed zachodem słońca skosztował chleba lub czegokolwiek».

Dość dziwna sytuacja: lud się zebrał tylko po to, aby zachęcić Dawida do jedzenia. Hm, już słyszę te skandowane hasła: "zjedz kot-leta, zjedz kot-leta!".

No ale niekoniecznie musiał to być wielki tłum - jacyś ludzie po prostu.

36 Kiedy doszło to do wiadomości ludu, uznał on to za słuszne; wszystko zresztą, co uczynił król, uważał za słuszne. 37 Wszyscy zebrani i cały Izrael przekonali się, że śmierć Abnera, syna Nera, nie została spowodowana przez króla.

W sumie dość istotna i ważna dla Dawida rzecz - aby ludzie poznali jego postawę w zaistniałej sytuacji. Gdyby ktoś chciał na siłę szukać spisków, to mógłby nawet twierdzić, że Dawid specjalnie tych ludzi podstawił, aby tylko wieść o jego głębokiej żałobie doszła do uszu wszystkich.

38 Król powiedział również do sług swoich: «Czy wy nie wiecie, że zginął dzisiaj wódz, i to znaczny w Izraelu? 39 Tymczasem ja czuję się jeszcze słaby, mimo że namaszczony zostałem na króla. Ci zaś mężowie, synowie Serui, są dla mnie zbyt potężni. Niechże Pan odpłaci złoczyńcom według ich niegodziwości!»

Synowie Serui, czyli Joab i jego bracia (brat? - nie wiem, ilu ich mu tam jeszcze zostało). No, w każdym razie widzimy, że Dawid wprost ich przeklina. Cóż, ciekawe, czy w dalszym ciągu historii Joab faktycznie stanie na drodze Dawidowi, tak jak się on tego obawia.