1 Jefte Gileadczyk był walecznym wojownikiem, a był on synem nierządnicy. Ojcem Jeftego był Gilead. 2 Ale i żona Gileada urodziła mu synów.W pierwszym momencie pomyślałem, że urodziła synów Jeftemu - ale z dalszego kontekstu wynika, że aż takich rzeczy tu nie było - "mu" oznacza Gileadowi.
Gdy więc synowie tejże kobiety podrośli, wyrzucili Jeftego mówiąc do niego: «Nie będziesz miał udziału w dziedzictwie naszego ojca, ponieważ jesteś synem obcej kobiety».No, czyli klasyczna sytuacja.
3 Jefte uciekł daleko od swoich braci i mieszkał w kraju Tob. Przyłączyli się do niego jacyś nicponie i z nim wychodzili do walki.Hm, jakoś słowo "nicpoń" mi tutaj nie pasuje do stylu - wydaje się trochę zabawne. Inne przekłady mówią "włóczędzy" i "ludzie ogołoceni".
4 Niedługo potem Ammonici wydali wojnę Izraelowi. 5 A kiedy Ammonici napadli na Izraela, wówczas starszyzna Gileadu poszła szukać Jeftego w kraju Tob."Starszyzna Gileadu" brzmi jak starszyzna jakiegoś dużego miasta. Czyli to wyglądałoby tak, jakby od osoby Gileada wzięło nazwę miasto. W istocie jednak Gilead to nazwa krainy geograficznej, więc może cała kraina została od tego jednego Gileada nazwana.
6 «Przyjdź! - rzekli do Jeftego - i bądź naszym wodzem, będziemy walczyć przeciw Ammonitom». 7 «Czyż nie wyście mnie znienawidzili - odpowiedział Jefte starszyźnie Gileadu - i wyrzucili z domu mego ojca? Dlaczegóż to przybyliście do mnie teraz, kiedy popadliście w ucisk?»Szczerze mówiąc, też jestem ciekaw dlaczego. Kim ten Jefte takim był, aby mieli aż wyruszać na jego poszukiwania? Bo póki co wiemy tylko tyle, że był to syn Gileada i prostytutki, nic poza tym.
8 Odparła Jeftemu starszyzna Gileadu: «Właśnie dlatego teraz zwróciliśmy się do ciebie. Pójdź z nami, ty pokonasz Ammonitów i zostaniesz wodzem nad wszystkimi mieszkańcami Gileadu». 9 Odpowiedział Jefte starszyźnie Gileadu: «Skoro każecie mi wrócić, aby walczyć z Ammonitami, jeżeli Pan mi ich wyda, zostanę waszym wodzem».Hmm, a może sytuacja była taka, że nikt inny z Gileadu nie miał dość jaj, aby zostać wodzem? W sumie to by się zgadzało, bo w pierwszym wersie tego rozdziału była mowa, że był on walecznym wojownikiem.
10 Odpowiedziała Jeftemu starszyzna Gileadu: «Niech Pan będzie świadkiem między nami. Z pewnością uczynimy według twego życzenia». 11 Przyszedł więc Jefte ze starszyzną Gileadu. Lud ustanowił go zwierzchnikiem i wodzem swoim. Jefte powtórzył wszystkie swoje warunki w Mispa, w obecności Pana.Ja wyłapałem właściwie tylko jeden warunek - będzie wodzem jeśli wygra z Ammonitami, bo to będzie interpretowane jako znak od Boga.
12 Jefte wyprawił posłów do króla Ammonitów, aby mu powiedzieć: «Co zaszło między nami, że przyszedłeś walczyć z moim krajem?» 13 Król Ammonitów odpowiedział posłom Jeftego: «Ponieważ Izrael, wracając z Egiptu, wziął moją ziemię od Arnonu aż do Jabboku i Jordanu, zwróć mi ją teraz bez walki».Patrząc na tą mapkę, ziemie pomiędzy Arnonem, Jabbokiem i Jordanem, są to dokładnie terytoria Gada, Rubena i połowy Manassesa, czyli Zajordanie. I na dobrą sprawę, Bóg chyba nie planował nawet dawać Izraelowi tych ziem, oni sami sobie je wzięli (Lb 32 początek rozdziału).
14 Powtórnie wyprawił Jefte posłów do króla Ammonitów i 15 powiedział mu: «Tak mówi Jefte: Nie wziął Izrael ani ziemi moabskiej, ani ammonickiej.Przypomnę, że Moabici i Ammonici to według Rdz 19 potomkowie dwóch kazirodczych synów Lota z jego córkami, co to go upiły winem w jaskini i wykorzystały seksualnie (końcówka rozdziału). Z kolei w Pwt 2 Bóg wyraźnie Izraelowi zakazał zaczepiania Ammonitów i Moabitów.
16 Kiedy szedł z Egiptu, Izrael przeprawił się przez pustynię aż do Morza Czerwonego i przyszedł aż do Kadesz. 17 Wówczas Izrael wysłał posłów do króla Edomu, by powiedzieli: Pozwól mi, proszę, przejść przez twój kraj. Ale król Edomu nie uwzględnił prośby. Wyprawił Izrael także posłów do króla Moabu i ten również odmówił. Izrael pozostał w Kadesz. 18 Następnie, kiedy szedł przez pustynię, obszedł ziemię edomską i ziemię moabską i doszedłszy na wschód od ziemi moabskiej rozbił obóz za Arnonem, nie wchodząc do ziemi moabskiej, ponieważ Arnon jest granicą Moabu. 19 Izrael wyprawił następnie posłów do Sichona, króla Amorytów, panującego w Cheszbonie. Izrael polecił mu powiedzieć: Pozwól mi, proszę, przejść twój kraj aż do miejsca mego przeznaczenia. 20 Jednakże Sichon odmówił Izraelowi prawa przejścia przez swój kraj i w dodatku zebrał wojsko, rozłożył się obozem w Jahsa i zaczął walczyć z Izraelem. 21 Pan, Bóg Izraela, wydał Sichona wraz z jego wojskiem w ręce Izraela. On ich pokonał i tak Izraelici wzięli w posiadanie całą ziemię Amorytów, którzy ją zamieszkiwali. 22 Oto jak wzięli w posiadanie całą ziemię Amorytów od Arnonu aż do Jabboku i od pustyni aż do Jordanu.Tak sobie teraz myślę, że jednak znajomość własnej historii czasem się przydaje, szczególnie wodzowi. Ale oprócz znajomości historii ta wypowiedź Jeftego pokazuje coś jeszcze: zauważmy, że Jefte zaczyna od wyczerpującego opisu sytuacji z własnego punktu widzenia, a nie od oburzania się czy wykłócania.
23 Skoro zaś Pan, Bóg Izraela, wypędził Amorytów sprzed oblicza swego ludu izraelskiego, dlaczego ty chcesz panować nad nim? 24 Czyż nie posiadasz tego wszystkiego, co Kemosz, bóg twój, pozwolił ci posiąść?Fju, ten fragment jest dość zaskakujący - Kemosz to istotnie był pogańskim bogiem wyznawanym wśród Moabitów, a na Wikipedii przeczytać możemy ciekawostkę, iż w Babilonie czczony był on pod imieniem Nergal (brzmi znajomo?).
No i teraz ciekaw jestem, czy Jefte faktycznie uważał, że po prostu każdy naród ma swojego boga, a oni akurat mają Jahwe, czy raczej użył tego zwrotu w celu jeszcze lepszego określenia punktu widzenia ammonickiego króla?
Cóż, tak czy inaczej, dobrym był ten Jefte dyplomatą.
Tak samo i my posiadamy wszystko, co Pan, Bóg nasz, pozwolił nam posiąść!Oczywiście w oryginale jest "Jahwe, Bóg nasz" - jako analogia do "Kemosz, bóg twój".
25 Czy ty jesteś może lepszy niż Balak, syn Sippora, król Moabu? Czyż wchodził on kiedy w spór z Izraelem? Czyż walczył kiedy z nim?Heh, no niby nie walczył, ale zależało mu bardzo na tym, aby Izraela przekląć (Lb 22). Niemniej dobry argument za strony Jeftego.
26 Gdy Izrael przez lat trzysta mieszkał w Cheszbonie i w miejscowościach przynależnych, w Aroerze i w miejscowościach przynależnych, oraz we wszystkich miastach na brzegach Arnonu, czemuście go wówczas nie wyparli?Fju, a więc to już trzysta lat minęło od czasów Jozuego? Przecież to szmat czasu - Polska na przykład przez ostatnie 300 lat zdążyła przejść od czasów kłótliwej szlachty, przez zabory, dwie światowe wojny i PRL... A tutaj wiemy w zasadzie niewiele o dziejach Izraela.
27 Przeto nie ja zawiniłem przeciwko tobie, aleś ty popełnił zło względem mnie, zmuszając mnie do walki. Niech Pan, który jest sędzią, rozsądzi dziś sprawę między synami Izraela i Ammonitami!» 28 Lecz król Ammonitów nie wysłuchał słów, które Jefte skierował do niego.Kurczę... tyle się chłopak nagadał, takie miał argumenty fajne, a ten go nawet nie wysłuchał. Bardzo typowa sytuacja niestety...
29 Duch Pana był nad Jeftem, który przebiegał dzielnice Gileadu i Manassesa, przeszedł przez Mispa w Gileadzie, z Mispa w Gileadzie ruszył przeciwko Ammonitom. 30 Jefte złożył też ślub Panu: «Jeżeli sprawisz, że Ammonici wpadną w moje ręce, 31 wówczas ten, kto [pierwszy] wyjdzie od drzwi mego domu, gdy w pokoju będę wracał z pola walki z Ammonitami, będzie należał do Pana i złożę z niego ofiarę całopalną».Straszne, jak ten Izrael upadł... ofiara całopalna z człowieka?!
Cóż, już chciałem powiedzieć, że Jefte zapomniał chyba prawa Mojżeszowego, ale tak teraz patrzę i niestety dochodzę do wniosku, że spełnienie tego ślubu nie było jednak w prawie zakazane.
Mamy bowiem tylko fragment "Nie będziesz dawał dziecka swojego, aby było przeprowadzone przez ogień dla Molocha, nie będziesz w ten sposób bezcześcił imienia Boga swojego" - to jest w Kpł 18,21. I chociaż jest tu niby jasno mowa o spalaniu żywcem, to niestety jedynie "dla Molocha". A Jefte nie chce tego zrobić dla Molocha, ale dla Jahwe. Czyli w sumie mógł to zrobić niestety...
Co nie zmienia faktu, że i tak miał facet nie po kolei w głowie...
A, jeszcze jedno. Kwestia ofiar z ludzi pojawiała się też w rozdziale Kpł 27, gdzie brzmiała ona dość dwuznacznie, trochę tak jakby właśnie można było również spalać dla Boga ludzi. Hm...
32 Wyruszył więc Jefte przeciw Ammonitom zmuszając ich do walki i Pan wydał ich w jego ręce. 33 Rozgromił ich na przestrzeni od Aroeru aż do okolic Minnit, co stanowi dwadzieścia miast, i dalej aż do Abel-Keramim. Była to klęska straszna. Ammonici zostali poniżeni przez Izraela.
34 Gdy potem wracał Jefte do Mispa, do swego domu, oto córka jego wyszła na spotkanie, tańcząc przy dźwiękach bębenków, a było to dziecko jedyne; nie miał bowiem prócz niej ani syna, ani córki.No właśnie... niezmiernie byłem ciekaw, na kogo padnie. No i jak teraz interpretować tą sytuację, mając na uwadze Boga? To przypadek, czarny humor z Boga strony, czy może raczej nauczka na przyszłość dla całego Izraela, czym grożą takie barbarzyńskie śluby?
35 Ujrzawszy ją rozdarł swe szaty mówiąc: «Ach, córko moja! Wielki ból mi sprawiasz! Tyś też wśród tych, co mnie martwią! Oto bowiem nierozważnie złożyłem Panu ślub, którego nie będę mógł odmienić!»"Tyś też wśród tych..." - czyli wygląda na to, że oprócz tego Jefte miał jeszcze sporo innych zmartwień. Brzmi to dość dziwnie, więc zajrzałem w inne tłumaczenia. No i co mamy: większość przekładów mówi w tym samym sensie, z dwoma wyjątkami. W Bibilii Warszawskiej mamy "sama zaś stałaś się dla mnie nietykalną", co w ogóle nie ma żadnego sensu i trochę kompromituje ten przekład. Za to zaskoczył mnie bardzo Świadków Jehowy, bo tam mamy: "i stałaś się tym, co obłożyłem klątwą". I to brzmi w zasadzie najsensowniej.
No ale nie jest ważne, co brzmi najsensowniej, ale jak to było w oryginale. No i tam mamy, że córka stała się "בְּ עֹ כְ רָ י" [b·okr·i]. Przekład interlinearny tłumaczy to słowo jako "coś, co sprawia mi zmartwienie", ale trzeba by to jeszcze zbadać, czy tłumaczenie "coś, co obłożyłem klątwą" też by tutaj pasowało.
36 Odpowiedziała mu ona: «Ojcze mój! Skoro ślubowałeś Panu, uczyń ze mną zgodnie z tym, co wyrzekłeś własnymi ustami, skoro Pan pozwolił ci dokonać pomsty na twoich wrogach, Ammonitach!»Kurczę... niezwykła dziewczyna...
37 Nadto rzekła do swego ojca: «Pozwól mi uczynić tylko to jedno: puść mnie na dwa miesiące, a ja udam się na góry z towarzyszkami moimi, aby opłakać moje dziewictwo». 38 «Idź!» - rzekł do niej. I pozwolił jej oddalić się na dwa miesiące. Poszła więc ona i towarzyszki jej i na górach opłakiwała swoje dziewictwo. 39 Minęły dwa miesiące i wróciła do swego ojca, który wypełnił na niej swój ślub i tak nie poznała pożycia z mężem.W sumie to ciekawe, że narrator nie zaznacza tego, że została zabita, ale przede wszystkim to, że nie zaznała w swoim życiu rozkoszy.
Ech, ale tak sobie myślę, że to trochę głupio z jej strony, że zamiast wykorzystać te dwa miesiące właśnie na to, aby się nacieszyć życiem, póki ono jeszcze jest (na przykład znajdując sobie chłopaka, co w jej sytuacji chyba trudne by nie było), to ona poszła w góry płakać. No a tak na dobrą sprawę: nie było powiedziane, kiedy owa ofiara miała być złożona. Mogła wszak zamiast dwóch miesięcy zaproponować pięć lat. Albo trzydzieści. Bóg by się chyba nie obraził, gdyby ten termin w taki sposób ustalono, z resztą "należenie do Pana" w księgach Mojżesza wiązało się bardzo często po prostu z usługiwaniem w świątyni - lewici też należeli do Boga.
No ale nikt o tym jakoś nie pomyślał...
Weszło to następnie w zwyczaj w Izraelu, 40 że każdego roku schodziły się na cztery dni córki izraelskie, aby opłakiwać córkę Jeftego Gileadczyka.I głupotę jej ojca...
Dobra robota, przeczytałam jednym tchem :)
OdpowiedzUsuń