1Sm 13 - głupia agresja na Filistynów

Rozdział dzisiejszy mówi nam o agresji Saula na Filistynów. Wygląda jednak na to, że rozdział ów jest osadzony w księdze poza chronologią, gdyż odwołuje się on do wydarzeń opisanych w 1Sm 15. Sytuacja Izraela wygląda beznadziejnie, gdyż nie dość, że Filistynów jest mnóstwo, nie dość, że Izrael jest praktycznie nieuzbrojony, to jeszcze Saul popadł w niełaskę u Boga. Zapraszam.

1 Saul miał... lat, gdy został królem, a dwa lata panował nad Izraelem.

A to ciekawe - wygląda na to, że kronikarz sam nie pamiętał, ile Saul miał wtedy lat, więc zamierzał pewnie uzupełnić to później - ale najwyraźniej nie zdążył.

2 Saul wybrał sobie trzy tysiące ludzi z Izraelitów. Dwa tysiące pozostało przy Saulu w Mikmas i na wzgórzu Betel, tysiąc zaś przy Jonatanie w Gibea Beniamina, a resztę wojska rozpuścił do domów.

Jak dotąd o Jonatanie nie było jeszcze mowy, ale z następnego rozdziału dowiemy się, że był on synem Saula.

3 Jonatan pobił załogę filistyńską, która była w Geba. Usłyszeli to Filistyni. Saul oznajmił o tym głosem trąby w całym kraju, mówiąc: «Niech usłyszą o tym Hebrajczycy!»

Widzimy, że agresja Jonatana była celowa, niczym bezpośrednio nie sprowokowana. Wcześniejsza bowiem bitwa Saula miała miejsce z Ammonitami, nie Filistynami. Niemniej prawdą jest, że wcześniej, przed nastaniem Samuela, Filistyni nękali Izraela - w 1Sm 4 mowa była o wielkiej porażce Izraela, a w 1Sm 7,3 o konieczności "wybawienia z rąk Filistynów". Teraz więc prawdopodobnie Saul chciał się zemścić.

4 Wszyscy Izraelici usłyszeli to, co mówiono: Saul pobił załogę filistyńską, a Izrael z tego powodu znienawidzony został przez Filistynów. Zwołano lud, aby wyruszył za Saulem do Gilgal. 5 Również i Filistyni zgromadzili się do walki przeciw Izraelowi: trzy tysiące rydwanów i sześć tysięcy konnicy, piechoty zaś było tak wiele, jak piasku nad brzegiem morza.

Cóż - gdy matematyka zawodzi, przychodzi czas na poezję.

Przybywszy rozłożyli obóz w Mikmas, po wschodniej stronie Bet-Awen. 6 Kiedy Izraelici spostrzegli, że są w niebezpieczeństwie, jako że gromada podeszła już blisko, pochowali się w jaskiniach, rozpadlinach, skałach, dołach i cysternach. 

7 Hebrajczycy tymczasem przeprawili się przez Jordan do ziemi Gada i Gileadu.

Oczywiście Hebrajczycy i Izraelici to ten sam naród - widocznie niektórzy się chowali, a inni przeprawiali przez Jordan.

Ponieważ Saul był w Gilgal, odchodził od niego cały naród strwożony.

Ten sam fragment w BW brzmi: "Saul pozostał jeszcze w Gilgal, a wszyscy wojownicy, którzy szli za nim, byli przerażeni". Ten sam sens oddają też wszystkie inne przekłady.

8 Siedem dni czekał, stosownie do terminu podanego przez Samuela. Samuel nie przychodził jednak do Gilgal, dlatego odchodził lud od Saula. 9 Wtedy Saul rzekł: «Przygotujcie mi całopalenie i ofiarę biesiadną». I złożył całopalenie. 10 Zaledwie skończył składać całopalenie, przybył właśnie Samuel. Saul wyszedł naprzeciw niego, aby go pozdrowić. 11 Rzekł Samuel: «Cóż uczyniłeś?» Odpowiedział Saul: «Ponieważ widziałem, że lud ode mnie odchodzi, a ty nie przybywasz w oznaczonym czasie, gdy tymczasem Filistyni gromadzą się w Mikmas, 12 wtedy sobie powiedziałem: Filistyni zstąpią do mnie do Gilgal, a ja nie zjednałem sobie Pana! Przezwyciężyłem się więc i złożyłem całopalenie».

I tutaj potrzeba trochę wyjaśnienia, bo wygląda na to, że ktoś składający teksty w całość złożył je w niewłaściwej kolejności. W rozdziale 1Sm 15 jest opisana sytuacja, jak to Saul traci łaskę u Boga, bo nie wypełnił Jego rozkazu do końca, ale uległ swojemu ludowi. Było to przy okazji wojny z Amalekitami, która najwyraźniej miała miejsce jeszcze przed wydarzeniami opisanymi tutaj. Dlatego właśnie Saul pragnie tutaj zjednać sobie łaskę Boga i w tym też kontekście powinniśmy rozpatrywać odpowiedź Samuela:

13 I rzekł Samuel do Saula: «Popełniłeś błąd. Gdybyś zachował przykazanie Pana, Boga twego, które ci nałożył, niechybnie umocniłby Pan twoje panowanie nad Izraelem na wieki. 14 A teraz panowanie twoje nie ostoi się. Pan wyszukał sobie człowieka według swego serca: ustanowił go Pan wodzem swego ludu, nie zachowałeś bowiem tego, co ci Pan polecił».

Ciekawy szczegół: Bóg już teraz ustanowił nowego króla wodzem, mimo iż nikt jeszcze o niczym nie wie, z rzeczonym królem włącznie (część czytelników pewnie się domyśla, o którego króla chodzi, ale nie będę spoilerować).

15 Samuel wstał i wyszedł z Gilgal, <by pójść swoją drogą. A pozostały lud poszedł za Saulem naprzeciw wojownikom i przybył z Gilgal> do Gibea Beniamina.

Słowa w nawiasach dodane są za Septuagintą, no i wygląda na to, że dodane są słusznie, bo dalej mamy, że Saul został w Gibea.

Saul dokonał przeglądu ludu, znajdującego się przy nim w liczbie około sześciuset ludzi. 16 Saul, syn jego Jonatan i lud, który się przy nim znajdował, zostali w Gibea Beniamina, Filistyni zaś obozowali w Mikmas.

17 Z obozu filistyńskiego wyruszył oddział niszczycielski w liczbie trzech hufców. Jeden hufiec udał się w drogę do Ofra, do ziemi Szual. 18 Inny zaś hufiec skierował się w drogę do Bet-Choron, jeszcze inny hufiec poszedł drogą ku granicy biegnącej nad doliną Seboim w kierunku pustyni. 

19 W całej ziemi izraelskiej nie było [wtedy] żadnego kowala, dlatego że mówili Filistyni: «Niech Hebrajczycy nie sporządzają sobie mieczów i włóczni!» 20 Wszyscy Izraelici chodzili do Filistynów ostrzyć swój lemiesz, topór, siekierę lub motykę.

Oczywiście nie chodzili oni do Filistynów w czasie wojny, mowa jest o czasach do jej wybuchu - przez dwadzieścia lat bowiem Izrael musiał być w jakiś sposób zależny od Filistynów, co wynika z 1Sm 7,2-3, no i najprawdopodobniej przez ten krótki czas od pierwszych bitew narodowowyzwoleńczych w 1Sm 7 do czasów Saula (jakoś ponad dwa lata) żaden z Izraelitów nie zdążył nauczyć się kowalstwa.

21 Potem płacili za ostrzenie lemiesza i topora dwie trzecie sykla, a jedną trzecią sykla za siekierę lub motykę. 22 Tak się więc stało, że w czasie wojny nikt z ludzi, którzy byli z Saulem i Jonatanem, nie miał ani miecza, ani włóczni; mieli je tylko Saul i syn jego, Jonatan.

Zastanawiam się, co ten Saul miał w głowie, skoro zdecydował się na wojenną prowokację w takiej sytuacji - przecież jego szanse były mniej niż słabe, Filistyni mieli konie i rydwany. No, ewentualnie można to jeszcze rozumieć tak, iż wojna wywołana została przez Jonatana, bo to on pobił Filistynów w Geba jako pierwszy - niemniej to Saul wcześniej zaczął mobilizować wojska, więc pewnie tak czy inaczej zaatakowałby.

No, nie mówiąc już o tym, że Saul był w niełasce u Boga - na jakiej więc podstawie liczył on na zwycięstwo?

23 Straże filistyńskie wyruszyły ku wąwozowi koło Mikmas.

I w tym miejscu kończy się nasz rozdział.