1Sm 3 - czy wystarczy nie grzeszyć, aby nie być winnym?

W dzisiejszym rozdziale opisany jest początek życia Samuela i jego pierwsze objawienie od Boga. Dowiadujemy się stamtąd, jaki los czeka Helego oraz dlaczego właśnie tak - a chodzi o sprawę dość poważną, szczególnie że chyba łatwą do pominięcia przez ludzi w ich rachunku sumienia.

1 Młody Samuel usługiwał Panu pod okiem Helego. W owym czasie rzadko odzywał się Pan, a widzenia nie były częste. 2 Pewnego dnia Heli spał w zwykłym miejscu. Oczy jego zaczęły już słabnąć i nie mógł widzieć. 3 A światło Boże jeszcze nie zagasło.

Hmm, światło Boże - pytanie, czy chodzi tutaj po prostu o ogień palący się na ołtarzu, czy może raczej o jakieś ponadnaturalne światło wydobywające się z przybytku, oznaczające obecność Boga? Wprawdzie ta pierwsza interpretacja jest bardziej zdroworozsądkowa, ale ta druga za to jest ciekawa - bo wówczas wyglądałoby to tak, że skoro owe światło znikało, to Bóg również w jakimś sensie "szedł spać" razem z ludźmi.

Samuel zaś spał w przybytku Pańskim, gdzie znajdowała się Arka Przymierza.4 Wtedy Pan zawołał Samuela, a ten odpowiedział: «Oto jestem». 5 Potem pobiegł do Helego mówiąc mu: «Oto jestem: przecież mię wołałeś». Heli odrzekł: «Nie wołałem cię, wróć i połóż się spać». Położył się zatem spać. 6 Lecz Pan powtórzył wołanie: «Samuelu!» Wstał Samuel i poszedł do Helego mówiąc: «Oto jestem: przecież mię wołałeś». Odrzekł mu: «Nie wołałem cię, synu. Wróć i połóż się spać».

To ciekawe, że Heli nazywa Samuela synem. Może to stąd wzięła się później u różnych duchownych maniera, by mówić per "synu" do każdego ze świeckich?

W tej wersji tekstu mamy również językową perełkę od tłumaczy: "mię". W wydaniu V jednak wygląda to już normalnie.

7 Samuel bowiem jeszcze nie znał Pana, a słowo Pańskie nie było mu jeszcze objawione. 8 I znów Pan powtórzył po raz trzeci swe wołanie: «Samuelu!» Wstał więc i poszedł do Helego, mówiąc: «Oto jestem: przecież mię wołałeś». Heli spostrzegł się, że to Pan woła chłopca. 9 Rzekł więc Heli do Samuela: «Idź spać! Gdyby jednak kto cię wołał, odpowiedz: Mów, Panie, bo sługa Twój słucha». Odszedł Samuel, położył się spać na swoim miejscu.

Ogólnie cała ta historia mówi nam jedno: że Bóg pokazywał się człowiekowi w takiej postaci, iż nie mógł on odróżnić tego od innych fizycznych zjawisk - było to bardzo konkretne doznanie.

10 Przybył Pan i stanąwszy zawołał jak poprzednim razem: «Samuelu, Samuelu!» Samuel odpowiedział: «Mów, bo sługa Twój słucha».

W sumie ciekaw jestem, czy nie był to kolejny test również dla Helego - przecież gdyby Heli zignorował chłopaka, ten poszedłby spać z płaczem i z całego objawienia nic by nie wyszło.

A może nie test? Może Bóg po prostu wiedział, że Heli jest na tyle inteligentny, iż zrozumie?

11 Powiedział Pan do Samuela: «Oto Ja uczynię taką rzecz Izraelowi, że wszystkim, którzy o niej usłyszą, zadzwoni w obydwu uszach.

Heh, ciekawe jaką Samuel miał minę, gdy usłyszał od Boga taki tekst.

12 W dniu tym dokonam na Helim wszystkiego, co mówiłem o jego domu, od początku do końca. 13 Dałem mu poznać, że ukarzę dom jego na wieki za grzech, o którym wiedział: synowie jego bowiem ściągają na siebie przekleństwo, a on ich nie skarcił. 14 Dlatego przysiągłem domowi Helego: Wina domu Helego nie będzie nigdy odpuszczona ani przez ofiarę krwawą, ani przez pokarmową».

Zastanówmy się teraz mocno i głęboko nad tym fragmentem. Przecież to jest naprawdę poważna sprawa! Jeśli wina ta nie zostanie odpuszczona przez żadną z tych ofiar, a starotestamentowe ofiary były przepustką do zbawienia przez Chrystusa, to znaczy, że Heli będzie potępiony na zawsze. A za co? Za to, że był zbyt miły dla swoich synów!

Jak dla mnie fragment ten jest jednoznaczny: jeżeli ktoś jest dla kogoś autorytetem, a nie wykorzystuje tego faktu, by sprowadzić innych na właściwą drogę, staje się współwinny ich przewinień.

15 Samuel leżał do rana, potem otworzył bramę przybytku Pańskiego. Obawiał się jednak Samuel oznajmić Helemu o widzeniu. 16 Lecz Heli zawołał Samuela i rzekł: «Samuelu, synu mój!» On odpowiedział i rzekł: «Oto jestem». 17 [Heli] zagadnął: «Co to za słowa, które [Bóg] wyrzekł do ciebie? Niczego przede mną nie ukrywaj! Niechaj ci Bóg to uczyni i tamto dorzuci, gdybyś ukrył coś przede mną ze słów, które do ciebie powiedział».

A jednak Heli potraktował to wszystko w pełni na serio - a przecież mógł to wszystko zignorować i zapomnieć o całej sprawie.

Znowu też mamy owo powiedzonko "to uczyni i tamto dorzuci" - pierwszy raz spotkaliśmy się z nim w Rt 1,17.

18 Samuel opowiedział więc wszystkie te słowa i nic przed nim nie zamilczał.

Kolejna perełka tłumacza: "nie zamilczał". No ale cóż - IV wydanie BT, z którego pochodzi ten tekst, wydane zostało w 1983 roku, z tego co widzę - i trochę mnie to dziwi, że chociaż wydanie V już te perełki naprawia, to jednak internetowa wersja BT bazuje na wydaniu IV. Mimo iż wyd. V jest z 1999r., a wersja internetowa powstała w 2003.

A [Heli] rzekł: «On jest Panem! Niech czyni, co uznaje za dobre».

Hmm, czyli postawę miał, można powiedzieć, stoicką. Albo raczej: to stoicy mieli postawę Helego (bo stoicyzm powstał w III w.p.n.e.).

Aczkolwiek znamienne jest chyba, że Heli nie ukorzył się przed Bogiem w żaden sposób. Tak jakby nawet nie uznawał, że jego postępowanie było złe i jakoś przez myśl mu nie przeszło, aby coś w ogóle zmienić w swojej postawie. Jedyne co zrobił, to uznał, że Bóg może czynić, co chce.

19 Samuel dorastał, a Pan był z nim. Nie pozwolił upaść żadnemu jego słowu na ziemię.

Kolejna znakomita biblijna metafora: "nie dać upaść słowu na ziemię".

20 Wszyscy Izraelici od Dan aż do Beer-Szeby poznali, że Samuel stał się rzeczywiście prorokiem Pańskim. 21 I w dalszym ciągu Pan objawiał się w Szilo, albowiem ukazywał się Samuelowi w Szilo.

Trochę dziwnie to ostatnie zdanie brzmi. Niektóre tłumaczenia pomijają tu "albowiem", a także dodają słowa "przez swoje słowa" (Pan się objawiał).

Heli był bardzo stary, tymczasem jego synowie trwali w złym postępowaniu wobec Pana.

To ostatnie zdanie w większości tłumaczeń nie występuje, jednakże w BT zostało dodane na podstawie Septuaginty.

Hm, no i to tyle co do dzisiejszego rozdziału - jest on dość znany, scenę z wołaniem od Boga czyta się na katolickich mszach. No, jakby nie było sposób objawiania się Boga Samuelowi był dość oryginalny.