Pwt 28 - przekleństwa mrożące krew w żyłach

Dzisiejszy rozdział zawiera treść błogosławieństw i przekleństw, które Mojżesz wygłasza nad Izraelem. Można je nazwać właściwie proroctwami. Błogosławieństwa brzmią fajnie, jednak przekleństw jest więcej i przyznam, że tak strasznych, czy nawet obrzydliwych momentów nigdy wcześniej w Biblii nie widziałem. Jeśli więc ktoś ma słabe nerwy, radzę ominąć wersy 52-57. Resztę natomiast przeczytać warto, bo w rozdziale tym występuje wiele ciekawych, typowo hebrajskich, obrazowych sformułowań. No i przy okazji zastanowić się też można, dlaczego mamy tyle dowcipów o Żydach...

1 Jeśli więc pilnie będziesz słuchał głosu Pana, Boga swego, wiernie wypełniając wszystkie Jego polecenia, które ja ci dziś daję, wywyższy cię Pan, Bóg twój, ponad wszystkie narody ziemi. 2 Spłyną na ciebie i spoczną wszystkie te błogosławieństwa, jeśli będziesz słuchał głosu Pana, Boga swego. 3 Będziesz błogosławiony w mieście, błogosławiony na polu. 4 Błogosławiony będzie owoc twego łona, plon twej roli, przychówek twych zwierząt, przyrost twego większego bydła i pomiot bydła mniejszego. 5 Błogosławiony będzie twój kosz i dzieża.

Dzieża to naczynie, w którym wyrabiano chleb.

6 Błogosławione będzie twoje wejście i wyjście. 7 Pan sprawi, że twoi wrogowie, którzy powstaną przeciw tobie, zostaną pobici przez ciebie. Jedną szli drogą przeciw tobie, a siedmioma drogami uciekać będą przed tobą.

Siedmioma drogami... kurczę, jak ja lubię te biblijne sformułowania.

8 Pan rozkaże, by z tobą było błogosławieństwo w spichrzach, we wszystkim, do czego rękę wyciągniesz. On będzie ci błogosławił w kraju, który ci daje Pan, Bóg twój. 9 Pan uczyni cię swoim świętym ludem, jak ci poprzysiągł, jeśli będziesz zachowywał polecenia Pana, Boga swego, i chodził Jego drogami. 10 Wtedy zobaczą wszystkie narody ziemi, że imię Pana zostało wezwane nad wami, i będą się ciebie lękały. 11 Napełni cię Pan w obfitości dobrami z owocu twego łona, przychówkiem twego bydła, plonami pola, w kraju, o którym poprzysiągł przodkom twoim, że da go tobie. 12 Pan otworzy dla ciebie bogate swoje skarby nieba, dając w swoim czasie deszcz, który spadnie na twoją ziemię, i błogosławiąc każdej pracy twoich rąk. Ty będziesz pożyczał wielu narodom, a sam u nikogo nie zaciągniesz pożyczki.

To sformułowanie z pożyczaniem pojawiło się już w Pwt 15,6.

13 Pan umieści cię zawsze na czele, a nie na końcu; zawsze będziesz górą, a nigdy ostatni, bylebyś tylko słuchał poleceń Pana, Boga swego, które ja ci dziś nakazuję pilnie wypełniać. 14 Nie zbaczaj od słów, które ja ci dzisiaj obwieszczam, ani na prawo, ani na lewo, po to, by iść za bogami obcymi i służyć im.

"Ani na prawo, ani na lewo" - to też gdzieś było.

To tyle jeśli chodzi o błogosławieństwa, teraz czas na przekleństwa:

15 Jeśli nie usłuchasz głosu Pana, Boga swego, i nie wykonasz pilnie wszystkich poleceń i praw, które ja dzisiaj tobie daję, spadną na ciebie wszystkie te przekleństwa i dotkną cię.
16 Przeklęty będziesz w mieście i przeklęty na polu. 17 Przeklęty twój kosz i twoja dzieża.18 Przeklęty owoc twego łona, plon twej roli, przyrost twego większego bydła i pomiot bydła mniejszego. 19 Przeklęte będzie twoje wejście i wyjście.

Czyli tu mamy fragment analogiczny do wersów 1-6.

20 Pan ześle na ciebie przekleństwo, zamieszanie i przeszkodę we wszystkim, do czego wyciągniesz rękę, co będziesz czynił. Zostaniesz zmiażdżony i zginiesz nagle wskutek przewrotnych swych czynów, ponieważ Mnie opuściłeś. 21 Pan sprawi, że przylgnie do ciebie zaraza, aż cię wygładzi na tej ziemi, którą idziesz posiąść. 22 Pan dotknie cię wycieńczeniem, febrą, zapaleniem, oparzeniem, śmiercią od miecza, zwarzeniem zbóż od gorąca i śniecią: będą cię one prześladować, aż zginiesz. 23 Niebiosa, które masz nad głową, będą z brązu, a ziemia pod tobą - żelazna.

Przypis w BT twierdzi, że "niebo z brązu" oznacza takie, z którego nie spadnie deszcz. Hm, no mi się to bardziej kojarzy z jakąś burzą piaskową, a ogólnie całość sformułowania - między brązem a żelazem, to tak jak polskie "między młotem a kowadłem".

24 Pan ześle na twą ziemię zamiast deszczu - pył i piasek; będzie na ciebie padał z nieba, aż cię wyniszczy.

No tutaj to wyraźnie chodzi o burzę piaskową.

25 Pan sprawi, że poniesiesz klęskę od swych wrogów. Jedną drogą przeciw nim pójdziesz, a siedmioma będziesz przed nimi uciekał i wzbudzisz grozę we wszystkich królestwach ziemi.

W sumie to Izrael tak czy siak będzie wzbudzał grozę - ale albo przez swoje zwycięstwa, albo przez klęski.

26 Twój trup będzie strawą wszystkich ptaków powietrznych i zwierząt lądowych, a nikt ich nie będzie odpędzał.

Też mocne sformułowanie...

27 Pan dotknie cię wrzodem egipskim, hemoroidami, świerzbem i parchami, których nie zdołasz wyleczyć. 28 Pan dotknie cię obłędem, ślepotą i niepokojem serca. 29 W południe będziesz szedł po omacku, jak niewidomy idzie po omacku w ciemności, w zabiegach swoich nie będziesz miał powodzenia. Stale będziesz napastowany, ograbiany, a nikt cię nie będzie ratował. 30 Zaręczysz się z kobietą, a kto inny ją posiądzie; zbudujesz dom, a nie będziesz w nim mieszkał; zasadzisz winnicę, a nie zbierzesz jej owoców. 31 Twój wół na oczach twych zostanie zabity, a nie będziesz go jadł. Twój osioł zostanie ci zrabowany i nie wróci do ciebie; twoje owce zostaną wydane twym wrogom, a nie będzie komu cię wspomóc. 32 Synowie twoi i córki zostaną dane obcemu narodowi. Z tęsknoty, patrząc za nimi codziennie, wyniszczysz twe oczy, a ręka twoja będzie bezsilna. 33 Plon twego pola i całego trudu spożyje lud, którego nie znasz. Zawsze będziesz gnębiony i uciskany. 34 Dostaniesz obłędu na widok, jaki się przedstawi twym oczom. 35 Pan cię dotknie złośliwymi wrzodami na kolanach i nogach, nie zdołasz ich uleczyć; rozciągną się od stopy aż do wierzchu głowy.

Cóż, to chyba jeden z najstraszniejszych fragmentów, jakie można w całej Biblii znaleźć...

36 Ciebie i twego króla, którego sobie wybierzesz, zaprowadzi Pan do narodu nie znanego ani tobie, ani twoim przodkom. Tam będziesz służył obcym bogom drewnianym i kamiennym.

No tutaj mowa jest jednoznacznie o niewoli babilońskiej.

37 Wywołasz grozę, wejdziesz do przysłowia i w pośmiewisko u wszystkich narodów, do których zaprowadzi cię Pan.

Do przysłowia i w pośmiewisko... czy to nie chodzi przypadkiem o współczesne dowcipy o Żydach? Kurczę, wiem, że minęło już parę tysięcy lat, ale powiedzmy sobie szczerze: naród, o którym krąży najwięcej dowcipów, to są właśnie Żydzi. A przynajmniej w Polsce tak jest...

Nadinterpretacja? Nie wiem, oceńcie to sami.

38 Wyniesiesz na swoje pola wiele ziarna, a zbierzesz mało, gdyż je pożre szarańcza. 39 Zasadzisz i uprawisz winnicę, a nie będziesz pił wina i niczego nie zbierzesz, bo wszystko pożre robactwo. 40 Będziesz posiadał we wszystkich swoich granicach drzewa oliwne, a nie namaścisz się oliwą, gdyż oliwki opadną. 41 Wydasz na świat synów i córki, a nie zostaną u ciebie, bo pójdą w niewolę. 42 Wszystkie drzewa i ziemiopłody pożrą owady.

43 Obcy, mieszkający u ciebie, będzie się wynosił coraz wyżej, a ty będziesz zstępował coraz niżej. 44 On ci będzie pożyczał, a ty jemu nie pożyczysz. On będzie na czele, a ty zostaniesz w tyle.

45 Spadną na ciebie wszystkie te przekleństwa, będą cię ścigały i dosięgną cię, aż cię zniszczą, bo nie słuchałeś głosu Pana, Boga swego, by strzec nakazów i praw, które na ciebie nałożył. 46 Staną się one znakiem i zapowiedzią dla ciebie i twego potomstwa na wieki. 47 Zamiast służyć Panu, Bogu twemu, w radości i dobrym sercem, mając obfitość wszystkiego - 48 w głodzie, w pragnieniu, w nagości i w największej nędzy będziesz służył swoim wrogom, których Pan naśle na ciebie. On położy na twój kark żelazne jarzmo, aż do zupełnej twej zagłady.
49 Wzbudzi Pan przeciw tobie lud z daleka, z krańców ziemi, podobny do szybko lecącego orła, naród, którego języka nie rozumiesz, 51 On zje przychówek twego bydła, zbiory z twego pola, aż cię wytępi.

Hm, nie wiem, czy Babilończycy wyglądali jak szybko lecący orzeł, ale to pewnie o nich chodzi. Z resztą orzeł pewnie jest tu metaforą szybkiego ataku.

Nie zostawi ci nic: ani zboża, ani moszczu, ani oliwy, ani przychówka twego bydła większego, ani pomiotu - mniejszego, aż cię zniszczy. 52 Będzie cię oblegał we wszystkich twoich grodach, aż padną w całym kraju twe mury najwyższe i najmocniejsze, na których polegałeś. Będzie cię oblegał we wszystkich grodach w całym kraju, który ci dał Pan, Bóg twój. 53 Będziesz zjadał owoc swego łona: ciała synów i córek, danych ci przez Pana, Boga twego - wskutek oblężenia i nędzy, jakimi twój wróg cię uciśnie.

A to już jest chyba najstraszniejsze...

54 Człowiek u ciebie najbardziej delikatny i rozpieszczony złym okiem będzie spoglądał na swego brata, na żonę łona swojego i na resztę swych dzieci, które pozostały, 55 nie chcąc nikomu dać ciała swych synów, które będzie jadł, bo nie będzie już miał nic wskutek oblężenia i nędzy, jakimi cię uciśnie twój wróg we wszystkich twych miastach.

No dobra, poprzedni mój komentarz był zbyt pochopny - w końcu straszniejsze od jedzenia ciał własnych dzieci jest jedzenie ciał własnych dzieci nie chcąc się z nikim podzielić...

56 Kobieta u ciebie najbardziej delikatna i tak rozpieszczona, że nie chciała nawet postawić stopy na ziemi wskutek delikatności i rozpieszczenia, złym okiem spojrzy na męża swego łona, na syna i córkę, 57 ze względu na łożysko, które wyszło z jej łona, lub na dzieci urodzone przez siebie, gdyż jeść je będzie w ukryciu wobec braku wszystkiego w czasie oblężenia, w nędzy, jakimi cię uciśnie wróg we wszystkich twych miastach.

"Że nie chciała nawet postawić stopy na ziemi" - to porównanie mi się podoba, tak jak wszystkie w tym stylu.

Natomiast jedzenie dopiero co urodzonego dziecka razem z łożyskiem... no dobra, nie wykluczam, że Biblia jest wstanie mnie zaskoczyć czymś jeszcze potworniejszym, ale sam nie potrafiłbym nic takiego wymyślić...

58 Jeśli nie będziesz wypełniał wszystkich słów tego Prawa - zapisanych w tej księdze - bojąc się chwalebnego i straszliwego tego Imienia: Pana, Boga swego, 59 Pan nadzwyczajnymi plagami dotknie ciebie i twoje potomstwo, plagami ogromnymi i nieustępliwymi: ciężkimi i długotrwałymi chorobami.

W oryginale oczywiście mowa jest o imieniu Jahwe.

60 Sprawi, że przylgną do ciebie wszystkie zarazy Egiptu: drżałeś przed nimi, a one spadną na ciebie. 61 Także wszystkie choroby i plagi, nie zapisane w księdze tego Prawa, ześle Pan na ciebie, aż cię wytępi. 62 Mała tylko ilość ludzi pozostanie z was, którzyście liczni jak gwiazdy na niebie za to, że nie słuchaliście głosu Pana, Boga swego. 63 Jak podobało się Panu dobrze czynić wam, rozmnażając was, tak będzie się Panu podobało zniszczyć i wytępić was, i usunąć z powierzchni ziemi, którą idziecie posiąść.

Będzie się Mu podobało... no, te słowa są zastanawiające, bo ktoś mógłby stwierdzić, że są sprzeczne z miłością Boga. Ja bym jednak owo "podobało" interpretował po prostu tak, że taka będzie Jego wola, bo tak wygląda Jego sprawiedliwość.

64 Pan cię rozproszy pomiędzy wszystkie narody, od krańca do krańca ziemi, tam będziesz służył obcym bogom drewnianym i kamiennym, których nie znałeś ani ty, ani twoi przodkowie. 65 Nie zaznasz pokoju u tych narodów ani stopa twej nogi tam nie odpocznie. Da ci tam Pan serce drżące ze strachu, oczy wypłakane z tęsknoty i duszę utrapioną. 66 Życie twe będzie u ciebie jakby w zawieszeniu: będziesz drżał dniem i nocą ze strachu, nie będziesz pewny życia.

"Jakby w zawieszeniu" - też ciekawe sformułowanie, skojarzyło mi się to z człowiekiem w stanie nieważkości wyrzuconym gdzieś w kosmos.

67 Rano powiesz: «Któż sprawi, by nadszedł wieczór», a wieczorem: «Któż sprawi, by nadszedł poranek» - a to ze strachu, który twe serce będzie odczuwać na widok, jaki stanie przed twymi oczami.

Czyli to taki lęk przed rychłym końcem świata jakby. Ciekawe, dziś przecież też można znaleźć ludzi tego typu...

68 Pan cię odprowadzi okrętami i drogą do Egiptu, o którym ci powiedziałem: «Nie będziesz go już oglądać».

A ten werset by wskazywał, że Bóg jednak tak do końca konsekwentny nie jest. Ale przyjrzyjmy się mu bliżej: Mojżesz mówi "powiedziałem". Znaczy, że to Mojżesz powiedział, nie Bóg, a Mojżesz mógł się mylić.

Albo jeszcze inna interpretacja: Mojżesz swego czasu wręcz zabronił Izraelitom podróżować do Egiptu, chociażby w Pwt 17,16 (bo chyba w innym miejscu też). A zatem owo "nie będziesz..." może się odnosić do tego przykazania.

A kiedy zostaniesz sprzedany twoim wrogom jako niewolnik i niewolnica, nikt cię nie wykupi.
69 To są słowa przymierza, które nakazał Pan zawrzeć Mojżeszowi z Izraelitami w kraju Moabu, oprócz przymierza, jakie zawarł z nimi na Horebie.

A zatem jest to drugie przymierze. Hm, no to by wyjaśniało, dlaczego Mojżesz w poprzednim rozdziale mówił, że oto Izrael staje się własnością Boga - w ramach tego drugiego przymierza. Zastanawiam się tylko, czy owo pierwsze było niewystarczające, że potrzebne było drugie, czy może chodzi o to, że pierwszemu Żydzi się sprzeniewierzyli i przestało wówczas obowiązywać. No, trudno powiedzieć.

Tak czy inaczej, jest to już koniec dzisiejszego, wyjątkowo długiego i bogatego w treść rozdziału. Zastanawia mnie trochę fakt, dlaczego błogosławieństw jest więcej niż przekleństw. Hm, może dlatego, że na Izraelitów lepiej działa kij niż marchewka?