2Sm 12 - Bóg karze syna za winy ojca? - rozliczenie Boga z Dawidem

Dzisiejszy rozdział jest dość kontrowersyjny - Bóg karze Dawida śmiercią jego syna. Poza tym pojawia się wiele ciekawych kwestii pobocznych - no, ogólnie cały ten rozdział jest dość barwny, więc zapraszam.

1 Pan posłał do Dawida [proroka] Natana. Ten przybył do niego i powiedział: 

«W pewnym mieście było dwóch ludzi,
jeden był bogaczem, a drugi biedakiem.
2 Bogacz miał owce i wielką liczbę bydła,
3 biedak nie miał nic, prócz jednej małej owieczki, którą nabył.
On ją karmił i wyrosła przy nim wraz z jego dziećmi,
jadła jego chleb i piła z jego kubka,
spała u jego boku i była dla niego jak córka.
4 Raz przyszedł gość do bogacza,
lecz jemu żal było brać coś z owiec i własnego bydła,
czym mógłby posłużyć podróżnemu, który do niego zawitał.
Więc zabrał owieczkę owemu biednemu mężowi
i tę przygotował człowiekowi, co przybył do niego». 

5 Dawid oburzył się bardzo na tego człowieka i powiedział do Natana: «Na życie Pana, człowiek, który tego dokonał, jest winien śmierci. 6 Nagrodzi on za owieczkę w czwórnasób, gdyż dopuścił się czynu bez miłosierdzia».

Warto zwrócić uwagę, że Dawid swoją decyzję o karze śmierci argumentuje brakiem miłosierdzia. Prawo za kradzież przewidywało tylko oddanie skradzionej rzeczy wraz z piątą częścią jej wartości jako zadośćuczynienie oraz ofiarę przebłagalną, ale nie śmierć. Chociaż hmm - z drugiej strony przebłaganie mogło mieć na celu właśnie to, aby osobę winną śmierci od tej śmierci uchronić...

No, widzimy w każdym razie, że Dawid wyrok w tej sprawie wydaje ostrzejszy niż przewidziany przez Prawo.

A tak swoją drogą, cała sytuacja wygląda tak, jakby Dawid myślał, że ta przypowieść jest opisem autentycznego przypadku, który miał miejsce w jego mieście.

7 Natan oświadczył Dawidowi: «Ty jesteś tym człowiekiem. To mówi Pan, Bóg Izraela: Ja namaściłem cię na króla nad Izraelem. Ja uwolniłem cię z rąk Saula. 8 Dałem ci dom twojego pana, a żony twego pana na twoje łono, oddałem ci dom Izraela i Judy, a gdyby i tego było za mało, dodałbym ci jeszcze więcej. 9 Czemu zlekceważyłeś <słowo> Pana, popełniając to, co złe w Jego oczach?

Hm, no właśnie - niezłe ujęcie całości sytuacji. Aż trudno w to uwierzyć, że Dawid faktycznie to zrobił... Choć teoretycznie mogę sobie wyobrazić, w jaki sposób się usprawiedliwiał - że przecież to była śmierć w bitwie, a żołnierz idący na bitwę zawsze musi się liczyć ze śmiercią, prawda?

Zabiłeś mieczem Chetytę Uriasza, a jego żonę wziąłeś sobie za małżonkę. Zamordowałeś go mieczem Ammonitów. 10 Dlatego właśnie miecz nie oddali się od domu twojego na wieki, albowiem Mnie zlekceważyłeś, a żonę Uriasza Chetyty wziąłeś sobie za małżonkę.

Te słowa są zastanawiające. Po pierwsze, warto by sprawdzić, czy rzeczywiście ród Dawida cierpiał więcej od innych rodów w Izraelu. W przypisie BT jest napisane, że chodzi tutaj o trzech synów Dawida, których mają spotkać nieszczęścia, niemniej słowa "na wieki" mówią nam jednak wyraźnie, że na trzech synach kara ta raczej nie poprzestanie.

W tej sytuacji trudno nie zadać pytania o Chrystusa - w końcu też był z rodu Dawida (co nota bene jest dość zadziwiające, przecież Bóg mógł pozbawić Dawida tego zaszczytu po tym co zrobił). No i właśnie - czy grzech Dawida i związana z nim kara w jakiś szczególny sposób wpłynęły na formę i intensywność cierpień Chrystusa? Cóż - nie można wykluczyć takiej opcji.

11 To mówi Pan: Oto Ja wywiodę przeciwko tobie nieszczęście z własnego twego domu, żony zaś twoje zabiorę sprzed oczu twoich, a oddam je twojemu współzawodnikowi, który będzie obcował z twoimi żonami - wobec tego słońca. 12 Uczyniłeś to wprawdzie w ukryciu, jednak Ja obwieszczę tę rzecz wobec całego Izraela i wobec słońca».

Kolejny bardzo ładny hebrajski środek stylistyczny - obwieścić coś wobec słońca. Swoją drogą, ciekawe, czy mówiono w ten sposób na co dzień, czy tylko tutaj Bóg obwieszcza coś wobec słońca, bo jest Bogiem.

13 Dawid rzekł do Natana: «Zgrzeszyłem wobec Pana». Natan odrzekł Dawidowi: «Pan odpuszcza ci też twój grzech - nie umrzesz, 14 lecz dlatego, że przez ten czyn odważyłeś się wzgardzić Panem, syn, który ci się urodzi, na pewno umrze».

To jest dość zastanawiający fragment - o jakiej bowiem śmierci jest tu mowa? Na pierwszy rzut oka brzmi to tak, jakby Bóg sroższą karę wymierzył synowi Dawida, który wszak nic złego nie uczynił, niż samemu Dawidowi.

W wersji oryginalnej mamy użyte dokładnie to samo słowo oznaczające śmierć. Mimo to nie możemy jednak wykluczyć, że mogło chodzić o śmierć w innym sensie - np. że Dawid nie umrze w sensie śmierci wiecznej, natomiast syn jego umrze po prostu po ziemsku. Akurat w przypadku syna mamy w Biblii interlinearnej sugestię, że bardziej fragment ten powinien być tłumaczony jako "narodzony, by umrzeć" - co może wskazywać, że po prostu jego życie będzie bardzo krótkie, ale nie chodzi tu o wieczne potępienie.

Inne znaczenie tych słów mogło być też takie, że Dawid nie umrze natychmiast, mimo iż Bóg to z początku planował (choć to raczej mniej prawdopodobne, bo Bóg raczej nie zabija grzeszników zaraz po tym, jak zgrzeszą, przynajmniej nie zawsze).

Zauważmy również, że odpuszczenie grzechu Dawidowi jest równoznaczne tylko z odpuszczeniem kary śmierci (raczej rozumianej jako wieczną). Natomiast mniejsza kara doczesna nadal pozostaje. Fragment ten wydaje się być zbieżny z jedną z nauk KRK, która mówi, że można mieć grzech odpuszczony w sensie braku potępienia, jednak nadal odbywać z jego powodu karę doczesną (co chyba nie przez wszystkie wyznania jest uznawane, chociaż nie wiem).

15 Natan udał się potem do swego domu. Pan dotknął dziecko, które urodziła Dawidowi żona Uriasza, tak iż ciężko zachorowało. 16 Dawid błagał Boga za chłopcem i zachowywał surowy post, a wróciwszy do siebie, całą noc leżał na ziemi. 17 Dostojnicy jego domu, podszedłszy do niego, chcieli podźwignąć go z ziemi: bronił się jednak; w ogóle z nimi nie jadał.

A więc widać, że mimo słów Boga Dawid walczył - miał więc nadzieję coś wywalczyć. Ciekawe, czy gdyby występek był mniejszego kalibru albo gdyby Dawid jeszcze mocniej się starał, to czy Bóg faktycznie mógłby się zlitować.

18 W siódmym dniu dziecko zmarło. Słudzy Dawida obawiali się powiadomić go, że dziecko umarło. Twierdzili: «Jeżeli, gdy dziecko jeszcze żyło, przemawialiśmy do niego, a głosu naszego nie usłuchał, to jak możemy mu powiedzieć, że chłopiec umarł? Może uczynić [sobie] coś złego». 19 Gdy jednak Dawid zauważył, że słudzy jego rozmawiają szeptem, zrozumiał, że dziecko zmarło. Pytał więc sługi swoje: «Czy dziecko umarło?» Odpowiedzieli: «Umarło».

No, niewątpliwie bardzo trudna sytuacja. Zauważmy przy tym, że to bardzo żywy szczegół, z tymi sługami - jakby nie było, przemawia on za autentycznością tekstu.

Ogólnie rzecz biorąc, warto w tym miejscu zatrzymać się nad samym faktem karania ojca poprzez śmierć jego dziecka. Jakby nie patrzeć, dziecko umiera, mimo iż samo nic nie zawiniło. I chyba każdemu człowiekowi wydaje się to niesprawiedliwe. Cóż... właściwie w tej sytuacji przede wszystkim zaznaczyć trzeba to, że Bóg ze swoim stworzeniem może robić, co tylko zechce, bo jest to jego stworzenie - i jest to argument, który chyba już wiele razy wcześniej podnosiłem przy tego typu sytuacjach. Prawo przez Boga stanowione dotyczy ludzi, jednak nie Jego samego - Bóg może zatem zabijać, mimo iż zazwyczaj nie chce tego robić. Być może w tej sytuacji było to konieczne.

Zauważmy jednak z trzeciej strony, że przecież na świecie po dziś dzień nie ma tak, aby dziecko nie było w jakimś stopniu obciążone sytuacją swoich rodziców. Dzieciom z bogatych rodzin powodzi się lepiej niż tym z biednych, nie mówiąc już o fakcie, że wiele z nich rodzi się chorych lub w krajach objętych konfliktami. Bóg tak samo przecież wie o tych sytuacjach i mógłby z nimi coś zrobić. W tym kontekście śmierć dziecka Dawida wydaje się więc być już trochę bardziej naturalną (mimo iż ogólnie problem zła na świecie wciąż wielu ludzi do Boga zniechęca).

20 Dawid podniósł się z ziemi, umył się i namaścił, zmienił swe ubranie i wszedłszy do domu Pańskiego oddał pokłon.

To bardzo ważny szczegół - Bóg zabrał Dawidowi syna, ale on mimo to nadal zachowuje względem Boga pokorę.

Powróciwszy do domu zażądał, by mu podano posiłek, którym się pożywił. 21 Słudzy na to mu powiedzieli: «Co ma znaczyć twój sposób postępowania? Gdy dziecko żyło - płakałeś, lecz gdy zmarło - powstałeś i posiliłeś się». 22 Odrzekł: «Dopóki dziecko żyło, pościłem i płakałem, gdyż mówiłem sobie: "Kto wie, może Pan nade mną się ulituje i dziecko będzie żyło?" 23 Tymczasem umarło. Po cóż mam pościć? Czyż zdołam je wskrzesić? Ja pójdę do niego, ale ono do mnie nie wróci».

A to jest bardzo ciekawe podejście. Jak widzimy, najwyraźniej post w tamtych czasach był elementem żałoby - inaczej słudzy by się tak nie dziwili. Dawid jednak podchodzi do postu w sposób praktyczny - jest to sposób na wybłaganie czegoś u Boga. Jednocześnie ostatnie jego słowa wskazują, że wierzy on w życie wieczne.

24 Dawid okazywał współczucie dla swej żony Batszeby. Poszedł do niej i spał z nią.

No, co by nie mówić, dobre miał Dawid sposoby na pocieszanie kobiet (choć niewątpliwie jego uczucia były szczere). Ciekawe swoją drogą, czy Batszeba dowiedziała się o tym, że jej były mąż zginął z rozkazu Dawida.

Chociaż zastanawia trochę fakt, że dziecko umarło po tygodniu, a napisane jest tak, jakby Dawid spał z Batszebą już wkrótce po tym - podczas gdy połóg po porodzie trwa zazwyczaj ok. 6 tygodni.

No cóż - możliwe, że w tych dwóch zdaniach zawarto jakiś dłuższy okres, gdy po prostu Dawid na co dzień był przy Batszebie i opiekował się nią.

Urodził się jej syn, któremu dała imię Salomon. A Pan umiłował go 25 i posłał [o tym wiadomość], i za pośrednictwem Natana nazwał go Jedidiasz - ze względu na Pana.

Swoją drogą, to dość ciekawe, że Bóg umiłował syna, który urodzony został przez Batszebę, mimo iż pierwszego zabił.

26 A Joab staczał walki w ammonickim Rabba i zdobył stolicę królestwa. 27 Wysyłając posłów do Dawida donosił: «Natarłem na Rabba i zdobyłem już Miasto Wód. 28 A teraz zbierz pozostałe wojsko i prowadź dalej walkę przeciw miastu. Podbij je, ażebym nie ja był jego zdobywcą i nie nadano mu mego imienia».

Rabba to to samo miasto, pod którym w poprzednim rozdziale zginął Uriasz. Swoją drogą gdyby założyć, że opis wydarzeń jest tu chronologiczny, wyglądałoby na to, że oblężenie trwało co najmniej półtora roku - jako że Batszeba zdążyła w tym czasie urodzić dwóch synów (a do tego należy doliczyć jeszcze czas żałoby po Uriaszu oraz przerwę pomiędzy ciążami).

29 Dawid zebrał więc całe wojsko i udał się do Rabba, natarł na miasto i zdobył je. 30 Z głowy Milkoma zdjął koronę, która ważyła talent złota.

Jeden talent wynosił około 30 kilogramów. Trochę sobie nie wyobrażam, jak jakiemuś królowi mogło się chcieć nosić tyle złomu na głowie...

Miała ona drogocenny kamień, który posłużył za ozdobę głowy Dawida.

A więc widzimy, że Dawid był w miarę normalny i nie zamierzał sobie łamać karku tą ogromną koroną - kamień ważył pewnie dużo mniej.

Zabrał też z miasta niezliczoną ilość łupów. 31 Ludność zaś, która w nim była, uprowadził i przeznaczył do obsługi pił, kilofów i żelaznych siekier oraz kazał jej przejść do wyrobu cegły. W ten sposób postąpił z wszystkimi miastami ammonickimi. Potem wrócił Dawid z całym wojskiem do Jerozolimy.

No i na tym kończy się dzisiejszy rozdział. Jak widzimy, pomimo historii z Batszebą Dawidowi nadal powodzi się w bitwach. Ponadto rozdział ten pokazuje nam, że Bóg faktycznie może karać ludzi poprzez dotykanie złem ich dzieci, mimo iż wydaje się to niesprawiedliwe.