Rdz 44 - dalsze stresowanie braci przez Józefa

W tym rozdziale Józef dalej nie daje swym braciom spokoju, wmawiając im tym razem, że Beniamin ukradł mu puchar. Dlaczego Józef to zrobił, co do tego nie ma pewności, jednak pewne jest to, że bracia nie czuli się w tej sytuacji komfortowo. Rozdział kończy się dość nagle, w środku akcji, można powiedzieć, tak że najważniejsze jeszcze przed nami. W międzyczasie zaś zrobiłem małą dygresję o Szeolu, który z niewiadomych przyczyn został przeze mnie przeoczony wcześniej.

1 Tymczasem [Józef] dał takie polecenie przełożonemu swego domu: «Napełnij torby tych ludzi żywnością, ile tylko zdołają unieść, i powkładaj pieniądze na wierzch do torby każdego. 2 Mój zaś puchar srebrny włożysz na wierzch torby najmłodszego oprócz pieniędzy za zboże».
[Przełożony] uczynił tak, jak mu Józef rozkazał. 3 O świcie wyprawiono ich wraz z ich osłami w drogę. 4 Zaledwie jednak wyszli z miasta i jeszcze nie uszli daleko, Józef rzekł do przełożonego domu: «Podąż co prędzej za nimi. A gdy ich dogonisz, powiedz im: Czemu odpłaciliście złem za dobro? 5 Wszak <to wy skradliście srebrny puchar>, ten, z którego pija pan mój i z którego potrafi wróżyć. Źle postąpiliście, dopuszczając się takiego czynu!» 6 Gdy [ten] dogonił ich i powiedział im to, 7 rzekli: «Jak możesz, panie mój, mówić takie rzeczy? Dalekie jest od sług twoich takie postępowanie! 8 Przecież pieniądze, które znaleźliśmy na wierzchu naszych torb, przynieśliśmy ci z Kanaanu. Jakże więc mielibyśmy dopuszczać się kradzieży złota lub srebra w domu twego pana? 9 U którego z twoich sług znajdzie się [ów puchar], ten niechaj umrze; my zaś, mój panie, staniemy się twoimi niewolnikami!»

Wciąż nie potrafię pojąć, co te wszystkie sztuczki mają mieć na celu. To ma być rodzaj próby, zemsty? Lekcja pokory?

Z kolei to wróżenie z pucharu to chyba też jakaś ściema. Po co Józefowi puchar, skoro Bóg objaśnia mu sny w sposób bezpośredni?

Widać zatem, że Józef sporo kłamie, i to w takich momentach, gdzie w zasadzie nie jest to konieczne.

10 A on rzekł: «Istotnie, powinno tak być, jak mówicie. Jednakże ten, u którego [puchar] się znajdzie, zostanie niewolnikiem, wy zaś będziecie wolni od winy». 11 Wtedy pospiesznie każdy z nich zdjął swoją torbę, postawił na ziemię i otworzył ją. 12 On zaś zaczął przeszukiwać [torby], począwszy od najstarszego, a kończąc na najmłodszym; i w torbie Beniamina znalazł ów puchar. 13 Wtedy oni rozdarli z żalu swe szaty i objuczywszy każdy swego osła wrócili do miasta.

Czy owo rozdarcie szat miało oznaczać, że Beniamina darzyli szczególną życzliwością?

14 Gdy Juda oraz jego bracia przyszli do domu Józefa, zastali go tam jeszcze i padli przed nim twarzą ku ziemi. 15 A Józef rzekł do nich: «Jak mogliście się dopuścić takiego czynu? Czy nie wiedzieliście, że taki człowiek jak ja potrafi wróżyć?» 16 Juda odpowiedział: «Cóż mamy rzec tobie, panie mój? Cóż możemy powiedzieć na nasze usprawiedliwienie? Bóg znalazł winę w twoich sługach! Oddajemy się w niewolę tobie, panie mój; zarówno my jak i ten, u którego został znaleziony puchar». 17 Ale Józef rzekł: «Jestem daleki od tego, abym miał tak postąpić. Tylko ten, u którego znaleziono puchar, będzie moim niewolnikiem, wy zaś możecie spokojnie odejść do waszego ojca».

Jeśli Józef chciał w ten sposób zatrzymać Beniamina przy sobie, nie mógł zrobić tego w prostszy sposób? Musiał uciekać się do symulowania kradzieży?

18 Juda podszedłszy do niego, rzekł: «Pozwól, panie mój, aby twój sługa powiedział słowo wobec ciebie. I nie gniewaj się na twego sługę, wszakżeś ty jak faraon! 19 Pytał mój pan swoje sługi: "Czy macie ojca lub brata?"20 Odpowiedzieliśmy panu mojemu: "Mamy starego ojca i jeszcze jednego, najmłodszego brata, zrodzonego przez niego już w starości. Brat tego najmłodszego nie żyje; został on więc jeden z tej samej matki i dlatego ojciec go pokochał". 21 Rozkazałeś sługom twoim: "Sprowadźcie go do mnie, abym mógł go zobaczyć". 22 Powiedzieliśmy panu mojemu: "Nie może chłopiec opuścić ojca, bo gdyby go opuścił, ojciec by umarł". 23 Wtedy rzekłeś do swych sług: "Jeśli nie przyjdzie z wami wasz najmłodszy brat, nie pokazujcie mi się na oczy". 24 Gdy więc przyszliśmy do twego sługi, ojca naszego, powtórzyliśmy mu twe słowa, panie. 25 Potem zaś powiedział nam ojciec: "Idźcie znów, aby zakupić dla nas żywności". 26 Odpowiedzieliśmy: "Nie możemy iść. Pójdziemy tylko wtedy, gdy z nami pójdzie nasz najmłodszy brat. Bo nie możemy pokazać się owemu mężowi, jeśli nie będzie z nami naszego najmłodszego brata". 27 Wtedy powiedział nam twój sługa, ojciec nasz: "Wiecie, że jedna z mych żon urodziła mi dwóch synów. 28 Jeden - wyszedł ode mnie i wtedy pomyślałem sobie, że został rozszarpany, gdyż więcej go już nie widziałem.

To powyższe sformułowanie jest dość ciekawe. Ojciec był przecież święcie przekonany, że Józef nie żyje, w końcu synowie pokazali mu jego zakrwawioną szatę, a on rozpaczał. Tymczasem tutaj powiedziane jest: "pomyślałem sobie, że został rozszarpany", tak jakby nie był o tym do końca przekonany. Jednak zważywszy na to, że owe słowa Jakuba są cytowane przez Judę, wygląda to tak, jakby Juda podświadomie modyfikował słowa ojca, wiedząc o tym, że historia z rozszarpaniem przez zwierzę to kłamstwo.

Dlaczego zwracam na to uwagę? Rzecz w tym, że gdy w Biblii pojawiają się przytoczenia czyichś słów, zawsze rodzi się taka wątpliwość, że w sumie te słowa mogły brzmieć nieco inaczej, bo przecież pamięć ludzka jest zawodna. Jednak takie niuanse jak ten powyższy dodają temu przekazowi wiarygodności.

Oczywiście nie ma pewności, że owa modyfikacja słów ojca nastąpiła w ustach Judy i że na pewno stało się poprzez znajomość prawdy o sprzedaniu Józefa. Jednak przyznać trzeba, że brzmi to bardzo ładnie i wiarygodnie.

29 Jeżeli i tego drugiego zabierzecie ode mnie i spotka go jakieś nieszczęście, moja siwizna zstąpi do Szeolu wśród niedoli". 30 Gdybym więc teraz przyszedł do sługi twego, a mojego ojca, i nie byłoby z nami chłopca tak przez niego umiłowanego, 31 to gdy zobaczy, że go nie ma, umrze. My zaś, słudzy twoi, będziemy przyczyną, że siwizna naszego ojca zstąpi do Szeolu ze zgryzoty.

Aż sam nie mogę uwierzyć, dlaczego dopiero teraz zwróciłem uwagę na pewien istotny szczegół - Szeol. W Biblii póki co nie było żadnego opisu tego miejsca, jednak z kontekstu wynika, że przebywają tam zmarli po śmierci.

Pierwsza wzmianka o Szeolu miała miejsce w rozdziale 37, gdy Jakub opłakiwał Józefa, myśląc, że nie żyje: "Już w smutku zejdę za synem moim do Szeolu". Wcześniej w żadnym opisie mowy o nim nie było żadnej.

Póki co wiemy więc o nim tylko tyle, że Jakub wierzył w jego istnienie. Jednak wierząc, musiał mieć na myśli miejsce zbiorowego pobytu umarłych, a nie np. sam tylko grób - wynika to z jego słów "zejdę za synem moim do Szeolu".

Niby da się tutaj jeszcze dywagować, że może chodziło o to, że Józef i Jakub mają być pochowani we wspólnym grobie i to jest ten Szeol. Jednak kupy to się za bardzo nie trzyma, bo przecież ciała Józefa nie odnaleziono, szczególnie, że Józef żył.

32 Ja, sługa twój, wziąłem na siebie odpowiedzialność za tego chłopca względem ojca mego, mówiąc mu: Jeśli go nie przyprowadzę do ciebie, może mi nigdy mój ojciec nie darować mojej winy. 33 Teraz więc niechaj ja, sługa twój, zostanę zamiast chłopca niewolnikiem pana mego, on zaś niechaj pójdzie ze swymi braćmi. 34 Bo jakże mógłbym iść do mego ojca, jeśliby nie było go ze mną? Nie chciałbym patrzeć na nieszczęście mego ojca, które by go dotknęło!»

A więc dzisiejszy rozdział kończy się w kluczowym momencie. Trochę tak jak w niektórych serialach. Jak zareaguje Józef na te słowa? czy Beniamin zostanie wypuszczony? czy siwizna starego Jakuba zstąpi w smutku do Szeolu? - tego dowiecie się z następnego rozdziału Biblii.